Inzaaiacties in openbare ruimte veelal zinloos en ongewenst
FLORONWerk eerst aan achterliggend probleem
De achteruitgang van bloemen in de berm of andere groenstroken in de openbare ruimte wordt grotendeels veroorzaakt door ongeschikt beheer. Op veel plekken, maar gelukkig steeds minder, worden bermen of groenstroken meerdere keren per jaar geklepeld. Klepelen is een vorm van maaien waarbij de vegetatie wordt verhakseld door een klepelmaaier. Doorgaans blijft het maaisel liggen. Het maaisel composteert en de voedingsstoffen komen in de bodem terecht. De bodem wordt zo steeds voedselrijker. Hiervan profiteren snelgroeiende planten die goed gedijen op een voedselrijke bodem, zoals grassen en 'ruige' planten als brandnetels, Ridderzuring, Fluitenkruid en Gewone berenklauw. Langzamer groeiende en kleinere bloemrijke planten kunnen hier niet tegenop boksen en ze verdwijnen.
Dit proces van het steeds verder verrijken en verruigen kan teruggedraaid worden door de vegetatie twee of drie keer per jaar met een cyclomaaier of maaibalk te maaien en het maaisel af te voeren. Het afvoeren van maaisel leidt tot verschraling van de bodem. Daardoor wordt die steeds minder geschikt voor grassen en ruigteplanten en komt er weer ruimte beschikbaar voor meer bloemenrijkdom en nectarproducerende planten. Deze soorten komen doorgaans vanzelf terug, omdat er vaak nog zaden in de zaadbank in de bodem zitten of deze door de wind aan komen waaien. Een gezonde bodem is hiervoor de basis.
Waarom is inzaaien vaak zinloos en ongewenst?
Vaak wordt er niet gekeken naar de bodem of het beheer voordat men een locatie inzaait. Dat is onhandig, want als de basis – een gezonde bodem – niet goed is, staat de inzaaiplek binnen twee of drie jaar weer vol met een dichte vegetatie van gras, brandnetels, Fluitenkruid of andere ruigteplanten. Van het zaadmengsel is er weinig meer terug te vinden.
Een ander punt van aandacht is het zaadmengsel dat gekozen wordt voor inzaai. Door heel Nederland worden plantensoorten waargenomen op plekken waar die van nature niet voorkomen. Denk hierbij aan Boekweit, Phacelia en Inkarnaatklaver. Of plantensoorten die wel van nature in Nederland voorkomen, maar waarvan het zaad afkomstig is uit Oost- of Zuid-Europa. Dit leidt tot ongewenste veranderingen in de unieke streekeigen flora. Daarnaast – en daar is het allemaal om te doen – zijn lokale insectengemeenschappen juist aangepast aan de streekeigen flora en kunnen ze in veel mindere mate profiteren van de nieuwkomers.
En dat is ontzettend zonde van alle tijd, geld en moeite die mensen steken in het verhogen van het voedselaanbod voor insecten in hun omgeving! Goede zaden zijn duur. Dit geld kan beter gestoken worden in aanpassing van het maaibeheer.
Wat kan jij doen voor een bloemrijke vegetatie én blije insecten zonder in te zaaien?
Met het oog op de vele inzaaiacties wil FLORON iedereen vragen kritisch te blijven. Welke zaden worden er gebruikt, gaat het om inheemse soorten en zijn deze biologisch geteeld? Zaai gerust in je eigen tuin of op je balkon, maar voor een bloemrijke berm kun je daar juist beter niet zomaar iets zaaien. Als omwonende kan jij de gemeente of provincie vragen hun maaibeheer aan te passen. Je kunt hen attenderen op de Veldgids Ecologisch bermbeheer of de cursus KleurKeur. Of jullie kunnen als buurt, uiteraard in overleg met de gemeente, zelf een berm, boomspiegel of groenstrook 'adopteren' en deze ecologisch beheren. Je zult zien dat je al binnen enkele jaren leuk resultaat hebt met meer bloemen en insecten. Dat is nog eens eer van je werk hebben!
Meer informatie
- Lees meer over (niet) inzaaien in het Themanummer inzaaien, PLANTEN 15 (pdf: 3,1 MB).
- De Veldgids Ecologisch bermbeheer (pdf: 5,8 MB) is voor iedereen die zich met bermen en bermbeheer bezighoudt.
Tekst: Leonie Tijsma, Sascha van der Meer & Baudewijn Odé, FLORON
Foto's: Webtec, Flickr (leadfoto: een ingezaaid 'pretpakket' heeft weinig zin voor inheemse flora en fauna); Edwin Dijkhuis; Peter Jan Keizer