Nieuwe kaart toont koolstofvastlegging Nederlandse vegetatie op jaarbasis

Koolstofdioxide (CO₂) is één van de belangrijkste broeikasgassen. Broeikasgassen zorgen ervoor dat de warmte van de zon wordt vastgehouden. Sinds de industriële revolutie is het gebruik van fossiele brandstoffen (gas, olie en kolen) sterk toegenomen; bij de verbranding ervan komt CO₂ vrij. Het wereldwijd kappen van bos verminderde de natuurlijke mogelijkheden om koolstofdioxide op te slaan. Dit alles leidde tot een sterke toename van CO₂ in de atmosfeer (40 procent meer dan 250 jaar geleden) en droeg bij aan een versnelde opwarming van de aarde. Het terugbrengen van de CO₂-uitstoot is daarom één van de speerpunten van het nieuwe kabinet.   

Planten belangrijk voor CO₂-afname

Bomen en planten op het land en fytoplankton in zee nemen CO₂ uit de atmosfeer op. Via fotosynthese zetten zij CO₂ om in bouwstoffen voor plantengroei. De hoeveelheid CO₂ in de atmosfeer neemt door dit proces af. Daarnaast neemt de biomassa van de planten toe: zowel bovengronds in hout, bladeren en vruchten; als ondergronds in wortels. Biomassa is essentieel voor een divers aantal ecosysteemdiensten. In de landbouw is het nodig om landbouwgewassen te kweken; in productiebossen leidt het tot een toename van de hoeveelheid oogstbaar hout.

Inzicht in productiviteit Nederlandse vegetatie

De koolstofkaart toont hoeveel koolstof de vegetatie in Nederland in 2013 heeft opgenomen. Dit wordt de netto primaire productie genoemd: het verschil tussen wat vegetatie aan CO₂ opneemt en via fotosynthese weer uitademt. Daarmee geeft de kaart informatie over de productiviteit van planten door heel Nederland: voor zowel natuurlijke vegetatie als landbouwgewassen. De kaart geeft niet aan hoeveel van deze biomassa is geoogst, en hoeveel er in de vegetatie is behouden. Op basis van de kaart kun je dus niet beoordelen hoeveel koolstof er in 2013 blijvend is vastgelegd. De kaart is gemaakt voor het jaar 2013, maar kan in principe voor elk jaar worden geüpdatet.

Grotere ruimtelijke en temporele nauwkeurigheid

Voor de totstandkoming van de kaart zijn satellietgegevens gebruikt. Deze zijn op basis van een rekenmodel (volgens de methode van MODIS) met elkaar en met de Ecosystem Unit kaart voor 2013 van het CBS gecombineerd. Zo kan op lokaal niveau en met grote ruimtelijke en temporele nauwkeurigheid de koolstofopname worden ingeschat. Eerdere modellen gaven grovere en niet altijd nauwkeurige ruimtelijke en temporele schattingen. Deze kaart biedt een hogere resolutie van tien bij tien meter waarmee een hoge kwaliteit aan ruimtelijke informatie kan worden geboden. Bovenstaande animatie geeft een overzicht van de gemiddeld netto koolstofopname in de maanden januari tot en met december 2013.

Waar kan de kaart voor worden ingezet?

De koolstofkaart is interessant voor de overheid, agrariërs, groenvoorzieners, natuurontwikkelaars, bedrijven en burgers. Zij kunnen op basis van de kaart schattingen maken van de hoeveelheid natuurlijk veevoer of de houtproductie van bossen. Een schatting van de koolstofvastlegging van de Nederlandse vegetatie kan worden gebruikt in regionale of nationale beleidsplannen om CO₂-concentraties in de atmosfeer te verminderen. De maandelijkse kaarten bieden een temporeel overzicht van klimaateffecten, landschapsveranderingen en de invloed van landschapbeheermaatregelen op een bepaald gebied of een bepaald soort vegetatie. Dit kan richting geven bij het ontwikkelen van toekomstscenario’s of beleidsplannen voor gebiedsinrichting.

Reageren?

Bent u beleidsmaker, landbouwer of anderszins geïnteresseerd, en wilt u reageren op deze kaart? Neem contact met ons op via: atlasnatuurlijkkapitaal@rivm.nl. Wij zouden het ook leuk vinden als u ons laat weten wanneer u deze kaart voor een bepaald doel hebt gebruikt, bijvoorbeeld voor een beleidsvisie of informatiebijeenkomst.

Tekst: Jeannine Brand, Atlas Natuurlijk Kapitaal
Animatie: Atlas Natuurlijk Kapitaal
Foto: RIVM beeldbank