Nieuw bos in Epe: een voorbeeld voor 1700 Gelderse hectares

In december 2020 stelden Gedeputeerde Staten een Uitvoeringsprogramma Bomen en Bos vast. Daarin staat dat we meer bomen willen planten, zowel binnen als buiten het Gelderse natuurnetwerk. Een belangrijk doel van dat bos is CO2 vastleggen, om klimaatverandering te remmen. Daarnaast moet het bos bijdragen aan andere doelen zoals biodiversiteit, recreatie of het tegengaan van verdroging.

In Epe hebben we sinds het verschijnen van de strategie de eerste hectares geplant. Tot 2030 moet daar nog 1696,5 hectare bij. Een goede reden om de aanplant in Epe te evalueren: wat steken we van dit nieuwe bos op?

Relevante partijen betrekken

De grond van het bos in Epe, ten zuiden van het dorp, vonden we in onze grondportefeuille. Grond waarvoor we nog geen bestemming in gedachten hadden. Natuurlijk hoeft niet alle grond in handen te zijn van de provincie, we kunnen natuurlijk ook samenwerken met andere overheden, terreinbeheerders of particulieren. We betrekken daarom zo vroeg mogelijk alle relevante partijen in een gebied. In Epe bracht een particulier ons op het idee van nieuw bos. En door samen op te trekken met Waterschap Vallei en Veluwe, beheerder van de lokale beken, konden we extra plussen realiseren.

Het waterschap had namelijk nog een opgave: om water langer vast te houden moest de beekloop wat verlegd worden en verondiept. Dat hebben we met de aanleg van het klimaatbos gecombineerd. De beek heeft meteen een flauwere oever gekregen: daardoor ontstaat een geleidelijke overgang tussen nat en droog en dat is goed voor de biodiversiteit. Omdat het waterschap in Heerde bij een dijkversterkingsproject bomen moest kappen, heeft het bovendien in Epe een stuk extra bos gefinancierd.

Onderzoeken in een gebiedsproces

De bedoeling is dat onze nieuwe bossen oud worden: dat is goed voor de opslag van CO2 én voor de biodiversiteit. Daarom kiezen we voor soorten met rijk strooisel, zoals linde, esdoorn en hazelaar: dan wordt ook koolstof in de bodem opgeslagen.

Natuurlijk is er veel meer te kiezen. Zo spelen de omstandigheden ter plaatse een rol, zoals: hoe zit de bodem in elkaar, wat past in het landschap? Bovendien doorlopen we bij dit soort projecten altijd een gebiedsproces, zodat we de wensen van omwonenden mee kunnen nemen. In Epe hebben we verschillende keukentafelgesprekken gevoerd en een informatieavond gehouden.

Zo ontdekten we dat niet iedereen automatisch blij is met nieuw bos. "Past bos wel in ons kleinschalige landschap?", vroegen mensen zich af. "Ben ik dan mijn vrije uitzicht kwijt?" "En leidt het niet tot veel meer recreanten?" Daarom hebben we het ontwerp aangepast: niet alleen bos, maar ook open plekken met kruidenrijk grasland. In totaal is er nu 3,5 hectare bos op zes hectare geplant.

Wat hebben we geleerd?

De komende jaren legt het groeiende bos koolstof vast. Het watersysteem is aangepast, zodat het gebied minder kwetsbaar is voor droogte. We verwachten ook dat het bos de biodiversiteit vergroot. Ten slotte krijgt het bos een aantal wandelpaden.

Het is dus gelukt om verschillende doelen mee te nemen. We concluderen wel dat je die zes hectare daarvoor echt nodig hebt. In een kleiner gebied wordt het lastiger om een interessant ontwerp te maken dat aan alle wensen tegemoetkomt.

In de toekomst gaan we scherper kijken naar de omvang en diepgang van de vooronderzoeken. Het is belangrijk om zaken als bodem en landschap goed in beeld te brengen, en je probeert de omstandigheden voor bosontwikkeling juist in te schatten. Het blijft echter een natuurlijk proces, waarbij er soms boomsoorten verdwijnen en er misschien andere bijkomen.

Met deze lessen in gedachten gaan we aan de slag met de volgende boslocaties. Op naar die 1700 hectare nieuw bos! 

Tekst en foto's: Provincie Gelderland