Minder CO2 om meer Aziatische olifanten te beschermen

Iconische olifantensoort ernstig bedreigd

Ooit kwam de Aziatische olifant veel voor in tropisch en subtropisch Azië. Maar in dertien landen zorgen urbanisatie, infrastructuur en uitbreiding van de landbouw ervoor dat het leefgebied van wilde Aziatische olifanten is gefragmenteerd en dreigt te verdwijnen. Naar schatting hebben menselijke invloeden ervoor gezorgd dat de populatie is gehalveerd tot slechts 50.000 dieren.

Omdat de olifanten hun leefgebied kwijtraken, komen ze sneller in contact met mensen en hun gewassen en bezittingen. Dat is gevaarlijk voor zowel mensen als olifanten. Als gevolg van deze conflicten tussen mensen en wilde dieren is de Aziatische olifant opgenomen als beschermde diersoort op de rode lijst van IUCN. Ook staat de soort sinds 1988 op de lijst van strengst beschermde diersoorten van China. In China komt de Aziatische olifant alleen nog voor in de provincie Yunnan, aan de grens met Myanmar, Laos en Vietnam. Deze populatie bestaat uit slechts 300 olifanten. Ze spelen een belangrijke culturele rol bij de Dai, een etnische groep in de provincie Yunnan.

Een langetermijnstrategie

In 2000 begon IFAW met een project om de Aziatische olifant te beschermen. De eerste fase hiervan was het fors verminderen van het aantal conflicten tussen olifanten en mensen. Daarvoor is een netwerk van bosrangers opgezet, dat zich inmiddels over 134 dorpen ontfermt. Ook zijn 8.245 gemeenschapsleden getraind in het mijden van conflicten met olifanten. 

Niet lang na de start van het project begon ook de tweede fase, gericht op het oprichten van nieuwe, duurzame industrie in de regio, zoals het houden van bijen. Hiermee kan inkomen worden gegenereerd en ontstaat sociale verandering die niet ten koste gaat van het leefgebied van de olifanten. 

Nu gaat IFAW van start met de derde fase van het project: het koppelen van de duurzame, economische en maatschappelijke veranderingen van het project met de ambitieuze plannen van de Chinese overheid om klimaatverandering tegen te gaan. ”We hebben al enorm veel bereikt om de gemeenschappen van Yunnan vredig samen te laten leven met de olifanten en tegelijk duurzame nieuwe industrieën op te richten waarbij het leefgebied van de olifanten gespaard blijft”, vertelt YK Ma, programmamanager van IFAW China vanuit Beijing. ”Nu willen we zorgen dat deze gemeenschappen olifanten beschermen met economische innovaties die China helpen CO2-neutraal te worden.” 

Economische en maatschappelijke veranderingen 

Tussen 2000 en 2005 heeft IFAW microkredieten verstrekt aan lokale gemeenschappen, voornamelijk groepen vrouwen, om ze te helpen bij de overstap naar het verbouwen van andere gewassen, die meer inkomsten genereren en niet aantrekkelijk zijn voor olifanten. Er werden leningen verstrekt aan 210 huishoudens uit zeven dorpen. De families zagen hun inkomen met gemiddeld 35 procent stijgen en alle leningen werden volledig terugbetaald. 

Nu richt het programma van IFAW zich er vooral op om de mensen in Yunnan te helpen af te stappen van rubberplantages, die ten koste gaan van de regenwouden waar de Aziatische olifanten in leven. YK Ma geeft aan dat de economie gericht op rubberbomen slecht is voor de bodemkwaliteit, het waterbeheer en het behoud van regenwouden. ”Als een regenwoud eenmaal is vervangen door rubberplantages, is het voorgoed verdwenen”, benadrukt ze. 

De laatste jaren heeft het programma veel succes geboekt met het opzetten van duurzame honingproductie en imkerijen. Ook worden, als alternatief voor rubberbomen, tropisch fruit en macadamianoten verbouwd. Vooral vrouwen doen mee met deze projecten. ”Bij de rubbereconomie was het gebruikelijk dat mannen het rubber oogstten terwijl de vrouwen thuis op de kinderen pasten”, legt YK Ma uit. ”Door imkerijen op te zetten, zorgen we dat vrouwen een belangrijke nieuwe rol krijgen in het genereren van een inkomen voor het huishouden. Daardoor krijgen vrouwen thuis meer respect en ontstaat meer gelijkheid.”

Koppeling aan strategieën tegen klimaatverandering

Om te zorgen dat het project van IFAW om Aziatische olifanten te beschermen bijdraagt aan de plannen van de Chinese overheid om de CO2-uitstoot te verlagen, heeft IFAW met haar lokale partners een innovatief model ontwikkeld om vanuit de gemeenschap CO2 op te slaan. Hierbij wordt het beschermen van olifanten gecombineerd met de opslag van CO2 in bomen en de bodem, zodat klimaatverandering tegen wordt gegaan door duurzame verwijdering van koolstofdioxide uit de atmosfeer. 

Het project ging van start in Daotangqing, een gemeenschap van 34 huishoudens gelegen aan de rand van het Xishuangbanna National Nature Reserve, een belangrijk leefgebied voor Aziatische olifanten. Als onderdeel van het project is een milieuvriendelijke plantage aangelegd waarmee de gemeenschap een inkomen kan genereren en tegelijk het leefgebied van de olifanten kan beschermen. Voor het plan is een speciale berekening gemaakt voor de CO2-uitstoot en -vastlegging bij het dorp. Voor de verduurzaming zijn zonnecellen aangelegd en is overgegaan op alternatieve gewassen die veel CO2 opvangen, zoals mango's en macadamia's. Deze gewassen kunnen ook in de buurt van het dorp worden verbouwd, zodat mensen niet het woud in hoeven of bomen hoeven te kappen. 

In augustus 2021 bundelden IFAW, Swire Coca-Cola en de Xishuangbanna Tropical Rainforest Conservation Foundation (XTRCF) hun krachten om het project verder uit te breiden naar andere gemeenschappen in Daotangqing. ”Door plannen op dorpsniveau uit te proberen en te delen, willen we bijdragen aan het behoud van de biodiversiteit en de plannen van de Chinese overheid om in 2060 CO2-neutraal te worden”, zegt YK Ma. 

Volgens YK Ma komt het redden van de laatste Aziatische olifanten in China neer op het helpen van gemeenschappen met duurzame economische en maatschappelijke veranderingen, waarmee in de toekomst ook de CO2-uitstoot drastisch omlaag zal gaan. ”Om olifanten te redden, moet je ook aan de mensen denken”, zegt ze. ”Zij moeten er iets voor opofferen.”

Tekst: IFAW
Foto's: Xuan Zheng (leadfoto: Aziatische olifant in Yunnan, China); Luo Aidong, IFAW; IFAW; Dafan Cao, IFAW