Waar is de salamanderschimmel?
Stichting RAVONVanuit Azië is de voor salamanders dodelijke schimmel Bsal (Batrachochytrium salamandrivorans) in Nederland terecht gekomen. Als gevolg van besmetting met deze schimmel is de populatie vuursalamanders in Zuid-Limburg met 99,9% afgenomen. Deze schimmel is niet alleen een gevaar voor de vuursalamander. Ook andere salamanders, zoals de kleine watersalamander en de kamsalamander zijn gevoelig. Door waarnemingen van zieke en/of dode salamanders door het hele land proberen we te onderzoeken of de schimmel ook verder in Nederland is verspreid. Voor de actuele verspreiding kijk op www.ravon.nl/bsal.
Resultaten 2016
In 2016 kregen we 80 meldingen van mensen die dode en/of zieke amfibieën en reptielen hadden gezien. De meldingen kwamen uit het hele land, van Friesland tot Zeeland en Limburg. Van de 27 mogelijke gevallen (dode/zieke salamanders) van een infectie met Bsal bleek geen van de dieren de schimmel bij zich te dragen (zie kaart).
We hebben dus in 2016 geen uitbreiding van het verspreidingsgebied van de schimmel Bsal kunnen vinden. Dit is opvallend omdat de schimmel alle salamandersoorten treft en een soort als de kleine watersalamander over het hele land voorkomt. Mogelijk is dit een zogenaamd 'waarnemers-effect'. Zieke en dode watersalamanders zijn nu eenmaal erg moeilijk te vinden in het veld, zeker als ze in het water dood gaan. Om die reden vragen we ook dit jaar uw aandacht voor deze soorten.
Lokale achteruitgang van soorten wordt via de landelijke meetnetten pas vertraagd opgemerkt; gebieden waarin het goed gaat met een soort, kunnen de achteruitgang in een ander gebied maskeren. Om die reden willen we dit jaar meer aandacht besteden aan lokale trends om zo in een vroeg stadium achteruitgang te zien en hiermee mogelijk de schimmel te kunnen detecteren.
Omdat de schimmel alle salamanders bedreigt, is de website www.SOSvuursalamander.nl vervangen door de website www.SOSsalamander.nl. Op deze website wordt de actuele verspreiding van de schimmel in Europa op kaart en in tabelvorm weergegeven. Op het startscherm wordt direct aangegeven wat iemand moet doen om een zieke salamander door te geven, en alle nieuwe ontwikkelingen en publicaties staan overzichtelijk weergegeven.
Zoektocht in 2017
Ook dit jaar willen we graag weten of en wáár de schimmel in Nederland is. Daarom vragen we u weer of u alert wilt zijn.
- Om de verspreiding in kaart te kunnen brengen roepen we iedereen op die in zijn/haar tuinvijver of in een natuurlijk water zieke of dode salamanders ziet contact met RAVON op te nemen.
- Merkt u in een poel, uw tuinvijver of in een ander water waar u regelmatig komt een achteruitgang van het aantal salamanders, maar ziet u geen dode dieren, wilt u dat dan toch bij ons aangeven?
Samenvattend: Wat te doen als u zieke of dode dieren ziet?
Als u dode of zieke salamanders ziet, maakt u dan veel foto’s van de situatie en het dier en probeer zo nauwkeurig te beschrijven wat u ziet. Noteert u ook de datum en de exacte locatie. Indien u dode dieren vindt, wilt u die dan meenemen (individueel verpakken in een plastic zakje en invriezen)? RAVON kan u tijdelijk machtigen voor het in bezit hebben van dode inheemse soorten.
Vindt u dode kikkers of padden waarvan u vermoedt dat ze ziek zijn, handel dan alstublieft zoals bij de salamanders. Mogelijk zijn de dieren geïnfecteerd door het ranavirus. We kunnen dan kijken waar de dieren het best onderzocht kunnen worden.
Voor alle overige dode dieren (zoals dieren die verkeersslachtoffer zijn maar niet helemaal plat, of dieren die door ratten zijn aangevallen) vragen we u of u die voor ander onderzoek wilt bewaren.
Let op: dieren die duidelijk verkeersslachtoffer zijn hoeft u niet op deze manier te melden. Die kunt u doorgeven via padden.nu, waarneming.nl of telmee.nl
Veldhygiëne
RAVON heeft een hygiëneprotocol opgesteld om de verspreiding van ziektes en invasieve exotische soorten te voorkomen, en adviseert iedereen volgens dat protocol te werken.
Meer informatie
Tekst: Annemarieke Spitzen & Maarten Gilbert
Foto's: Jelger Herder, RAVON