Nieuwe Rode Lijst: dramatische achteruitgang giraffe, nieuwe vogels geëvalueerd, wilde voedselgewassen in het nauw

Ook onderzochten de IUCN-experts voor het eerst de status van wilde varianten van voedselgewassen als gerst, mango en haver.
De nieuwe cijfers worden bekendgemaakt tijdens de 13e VN-conferentie over biodiversiteit (CBD COP13) in Cancun, Mexico. In totaal telt de Rode Lijst nu 85.604 soorten. Daarvan worden er 24.307 met uitsterven bedreigd.

Giraffen in het nauw

De giraffe (Giraffa camelopardalis), ’s werelds langste landdier, is vanaf nu officieel aangemerkt als ‘bedreigd’. In 1985 telde het Afrikaanse continent nog zo’n 160.000 giraffen, in 2015 waren dat nog slechts 97.562 exemplaren, een daling van zo’n 55.000 dieren. Dit komt vooral door menselijke druk: illegale jacht, verlies van leefgebied door uitbreidende landbouw en mijnbouw en toenemende conflicten zijn allemaal debet aan de achteruitgang van de giraffe.

Alle vogelsoorten geëvalueerd

Voor deze update van de Rode Lijst werden alle 11.121 vogelsoorten opnieuw onder de loep genomen. In totaal werden 742 nieuwe soorten aan de lijst toegevoegd. Dit zijn grotendeels vogels die voorheen als subsoorten werden beschouwd, maar nu (als gevolg van een taxonomische herziening) als individuele soort worden gekenmerkt. 11 procent hiervan is als bedreigd aangemerkt.

"Vogels zijn een goed bestudeerde groep en daarmee een uitstekende graadmeter voor de kwaliteit van leefgebieden op aarde,” aldus Lars Soerink van Vogelbescherming Nederland. “Dat er zoveel nieuwe soorten met uitsterven bedreigd worden, is een zeer zorgelijke ontwikkeling. Het toont de kwetsbaarheid van populaties wilde vogels. De rijkdom aan wilde planten en dieren staat door menselijk toedoen onder extreme druk en de noodzaak van bescherming is dan ook groot."

"Dramatisch is het je te realiseren dat straks een van 's werelds populairste vogelsoorten, de grijze roodstaartpapegaai (Psittacus erithacus), alleen nog in kooitjes te zien zal zijn,” aldus Soerink. De vogel loopt het risico uit te sterven in het wild. Oorzaak is massale vangst voor de vogelhandel en ontbossing. De papegaai is een geliefd huisdier vanwege zijn vermogen om de menselijke stem na te bootsen. Een onderzoek van BirdLife International, de internationale koepel van de Vogelbescherming, ontdekte dat de populatie in sommige delen van het Afrikaans continent met maar liefst 99 procent achteruitging.

Voedselzekerheid

Voor het eerst onderzochten de IUCN-experts de status van 233 wilde varianten van voedselgewassen. Deze varianten zijn belangrijk voor de mondiale voedselzekerheid. “Wilde varianten bieden genetisch materiaal dat mogelijk gunstige eigenschappen bezit”, legt Henk Simons van IUCN NL uit. “Ze kunnen bijvoorbeeld beter gedijen in droge omgevingen of zijn beter bestand tegen ziektes. Gezien het veranderende klimaat en het toenemend aantal monden dat wereldwijd gevoed moet worden is het cruciaal dat deze wilde varianten niet verloren gaan.”

Voor de Kalimantan mango (Magnifera casturi), familie van onze mango (Magnifera indica) in de supermarkt, is dat al te laat: die is uitgestorven in het wild. Ook veel andere planten, zaden en vruchten die verwant zijn aan onze voedselgewassen worden in hun voortbestaan bedreigd. Onder andere een wilde asperge (Asparagus kiusianus), zonnebloem (Helianthus anomalus) en kikkererwtsoort (Cicer bijugum) lopen gevaar door verlies van leefgebied.

Tekst: IUCN
Foto's: John Storr (leadfoto: giraffefamilie); Quartl, CC BY-SA 3.0