Voor koraalriffen komt al het goede van boven

Onderzoekers van het NIOZ Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee en de universiteiten van Aarhus en Galway hebben aangetoond dat dit systeem zichzelf handhaaft door een indrukwekkende vorm van ecosysteem engineering: De groei van deze heuvels zorgt voor een sterke verticale zeestroming waardoor voedselrijk water naar de koralen op de heuvels wordt getransporteerd die daarvan weer kunnen groeien. Deze resultaten zijn gepresenteerd in het tijdschrift ‘Scientific Reports’.

Koudwaterkoralen vormen fascinerende ecosystemen die mondiaal verspreid op vele plekken voorkomen op grote diepte in de oceaan. Net zoals de meer bekende tropische koralen in ondiep water vormen deze diepwater koraalriffen oases van zeeleven, oprijzend vanuit de modderige diepzeebodem. De riffen die deze diepzeekoralen vormen zijn ook zeer attractief voor sponzen, wormen en vissen.

Wiskundig model

De onderzoekers ontwikkelden een wiskundig model dat de voedselstromen weergeeft in de Noord-Atlantische Oceaan op de continentale helling ten noordwesten van Ierland. Hier komen riffen voor op tot wel 300 meter hoge heuvels waarvan de toppen op zo’n 600 meter onder het zeeoppervlak liggen. De kalkheuvels die gevormd worden door ophoping van dode koralen veranderen de waterstromingen zodanig dat er regelmatig een directe verbinding ontstaat tussen het voedselrijke water aan het zeeoppervlak en de koralen die op 600 meter diepte leven. Dit veranderde stromingspatroon leidt ook tot een verhoogd transport van organisch materiaal naar de diepe oceaan, en dus tot een efficiëntere verwijdering van kooldioxide uit de atmosfeer.

Unieke maar kwetsbare ecosystemen

De positieve feedback tussen koralengroei en voedselaanbod blijkt essentieel voor hun instandhouding op grote diepte. Deze vorm van door organismen gedreven engineering is uniek, zowel voor wat betreft de omvang van de gevormde heuvels als de tijdschaal waarop dit proces zich afspeelt. De delicaatheid van het proces is een argument om deze systemen met respect en een goede bescherming tegen negatieve aspecten van menselijk ingrijpen te behandelen. Een toenemende gelaagdheid van de oceanen onder invloed van opwarming van de atmosfeer en daardoor ook de oppervlaktelaag van de oceaan kan leiden tot een vermindering van de capaciteit van deze snelweg tussen zeeoppervlak en de diepzee, waardoor de koralen minder voedsel krijgen en verhongeren. Ook bodemberoerende visserij in deze diepzee-oasen met relatief veel vis kan deze frêle rif gemeenschappen in korte tijd vernielen.

Tekst: NIOZ Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee
Foto: Solvin Zankl, GEOMAR
Kaart: Karline Soetaert, NIOZ Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee