Zeer zeldzaam parasolzwammetje ontdekt in recreatiepark

Bericht uitgegeven door de Nederlandse Mycologische Vereniging [land] op [publicatiedatum]

Op de kleiige, lemige en kalkrijke bodem van recreatiepark ‘t Geestmerambacht ten noorden van Alkmaar worden geregeld zeldzame paddenstoelen gevonden die je eerder zou verwachten in Zuid-Limburg. Zo’n paddenstoel is de zeldzame Viltparasolzwam. Tijdens de excursie in het recreatiepark die werd georganiseerd in het kader van de “Dag van de Populier” werd deze soort hier onverwachts aangetroffen.

Viltparasolzwam
De Viltparasolzwam die op de Rode Lijst staat als gevoelig, komt in Nederland vrijwel uitsluitend voor in Zuid-Limburg. Hij wordt beschreven als voorkomend op voedselrijke, met strooisel bedekte of vermengde lemige grond langs paden of op vlakkere stukken in hellingbossen met mergel in de ondergrond. Het eerste deel van de omschrijving komt goed overeen met de locatie van de vondst in recreatiepark ‘t Geestmerambacht. Hier werd de Viltparasolzwam langs een pad aangetroffen op vochtige lemige, kleiige en kalkrijke bodem. Buiten Zuid-Limburg werd de Viltparasolzwam ook in Mijnsheerenland (Zuid-Holland) en in de IJsselvallei onder Zwolle gevonden.

Omdat de Viltparasolzwam een vrijwel specifiek Zuid-Limburgse paddenstoel is, ontbrak de parate kennis tijdens de vondst om in het veld direct te zeggen om welke soort het ging. Thuis moest de microscoop er aan te pas komen. Een boek over de Zuid-Limburgse parasolzwammen van Piet Kelderman bood uitkomst.

Zeldzaamheid
In Nederland komen 43 soorten parasolzwammen voor en 7 variëteiten. Hiervan staan 28 soorten (67%) op de Rode Lijst. De zeldzaamheid van een paddenstoel wordt bepaald door het aantal uurhokken waarin een soort in Nederland werd waargenomen. Een uurhok heeft een oppervlak van 5 x 5 kilometer. Van de 28 Rode Lijst parasolzwammen worden 7 soorten beschouwd als uiterst zeldzaam (1-2 uurhokken), 3 soorten als zeer zeldzaam (3-6 uurhokken), 11 soorten als zeldzaam (7-15 uurhokken) en 7 soorten als vrij zeldzaam(16-37 uurhokken).

Het is opvallend hoe groot het Zuid-Limburgse aandeel is aan zeldzame parasolzwammen. Toch worden er de laatste tijd in de duinen in toenemende mate nieuwe parasolzwammen ontdekt. Vooral in de nabijheid van schelpenpaden kunnen deze worden gevonden. Veel soorten parasolzwammen zijn kalkminnend. Het is jammer voor veel kalkminnende paddenstoelen dat schelpenpaden tegenwoordig steeds meer worden vervangen door betonnen paden.

Zuid-Limburg als eldorado voor parasolzwammen
De hellingbossen van Zuid-Limburg zijn het decor van menig zeldzame parasolzwam. Ook de oude Zuid-Limburgse mijnsteenstortplaatsen zijn locaties waar veel bijzondere parasolzwammen werden vastgesteld. Van de 43 Nederlandse parasolzwammen (Beknopte standaardlijst 2013) komt het zeer hoge aantal van 39 soorten in Zuid-Limburg voor. Vijf soorten kunnen als exclusief voor Zuid-Limburg worden beschouwd en 7 soorten als vrijwel exclusief .

De man die de Zuid-Limburgse parasolzwammen uitgebreid heeft bestudeerd en er veel over heeft gepubliceerd is de bekende Limburgse mycoloog Piet Kelderman.

Tekst: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto's: Freek van Loon