Gaffellibel duikt weer op in de Dommel
De VlinderstichtingBericht uitgegeven door De Vlinderstichting [land] op [publicatiedatum]
Het is een goed jaar voor de gaffellibel. Deze zeldzame soort is tientallen jaren afwezig geweest in Nederland, maar sinds 1996 zit hij weer in Limburg. Drie jaar geleden werd de gaffellibel gezien in de Dommel en daar wordt hij ook nu weer gezien.
De gaffellibel is in Nederland altijd een zeer zeldzame libel geweest. Voor 1940 werd de soort voornamelijk waargenomen langs de grote rivieren, waaronder in 1935 langs de Maas bij Herpen. Na de laatste waarneming langs de Swalm in 1936 werd de soort als uitgestorven beschouwd.
De terugkeer heeft lang op zich laten wachten. Na een opmars in andere delen van Europa werd het eerste exemplaar gezien in 1996, langs de Geleenbeek in Zuid-Limburg. Daarna dook de soort in 2000 op langs de Roer in Midden-Limburg, waar sindsdien een populatie aanwezig is. Later werden ook langs de Swalm en Vlootbeek, eveneens in Midden-Limburg, populaties vastgesteld. In 2012 werd de Dommel gekoloniseerd.
De populaties langs de Roer en de Swalm worden bijgehouden in het Meetnet Libellen. Elk jaar wordt de soort op een vaste manier geteld. Weinig indexgrafieken zijn zo interessant als die van de gaffellibel. Sinds het begin van het meetnet in 1999 laat deze soort een duidelijke driejarige cyclus zien: een ‘piekjaar’ wordt gevolgd door twee ‘daljaren’ en dan weer door een piekjaar. Dit komt waarschijnlijk doordat de gaffellibel pas relatief kort in Nederland voorkomt en de larven meestal twee keer overwinteren voordat de libel tevoorschijn komt. Waarschijnlijk is Limburg eenmalig gekoloniseerd, waarna de populatie weliswaar is gegroeid maar nog steeds ‘vast zit’ in de driejarige cyclus. 2012 was het laatste goede jaar en dit jaar zou ook goed moeten zijn.
En 2015?
In 2012 werd de soort in de Dommel gezien en nu, drie jaar later zijn er meer meldingen daar. Hiermee is aangetoond dat de soort zich in de Dommel succesvol voortplant. Ook langs de Roer zijn in 2015 al erg veel meldingen van de gaffellibel doorgegeven, tot een maximum van vijf bij elkaar.
Tekst: Tim Termaat & Kars Veling, De Vlinderstichting
Foto’s: Kim Huskens