Bedreigde zandhommel profiteert van natuurontwikkeling
EIS Kenniscentrum InsectenBericht uitgegeven door EIS Kenniscentrum Insecten [land] op [publicatiedatum]
De zandhommel kwam vroeger in heel Nederland voor, maar nu alleen nog in de Zuid-Hollandse Delta. Onlangs werd vastgesteld dat deze bedreigde hommel heeft geprofiteerd van natuurontwikkeling door Natuurmonumenten op het eiland Tiengemeten in het Haringvliet.
Op 27 mei hield EIS Kenniscentrum Insecten een hommelexcursie op het Zuid-Hollandse eilandje Tiengemeten. Dit natuurontwikkelingsgebied is een van de laatste bolwerken van de bedreigde zandhommel in Nederland.
In korte tijd werden 30 tot 50 koninginnen waargenomen, een goede basis voor een gezonde populatie zandhommels.
Zandhommel koningin die op smeerwortel stuifmeel en nectar zoekt (film: Roy Kleukers)
De zandhommel werd vroeger door het hele land waargenomen, maar er resteert nu alleen nog een populatie in de Zuid-Hollandse Delta (zie kaart). De achteruitgang van de zandhommel lijkt vooral gekoppeld aan het verdwijnen van bloemen uit het Nederlandse landschap. Voor meer informatie over de oorzaken van achteruitgang van hommels en andere bijen, zie bestuivers.nl.
Onderzoek in 2000 toonde aan dat op Tiengemeten de zandhommel en andere bijzondere bestuivers beperkt waren tot de schaarse stukken natuurlijke vegetatie. Het agrarisch gebruik werd in 2006 gestaakt en het eiland werd door Natuurmonumenten omgevormd tot robuuste Delta-natuur. Dit heeft veel meer nestelmogelijkheden voor de zandhommel opgeleverd, en ook het bloemaanbod van bijvoorbeeld rode klaver en smeerwortel is sterk vergroot. Het is verheugend om te zien dat de zandhommel daarop goed heeft gereageerd en zich heeft uitgebreid.
Tijdens de excursie werd ook de bedreigde moshommel (pdf; 0,5 MB) veel aangetroffen, evenals twee mannetjes en een werkster van de veenhommel. De veenhommel was nog niet eerder gevonden op Tiengemeten (film: Roy Kleukers)
De zandhommel werd tijdens de excursie ook aangetroffen op de Tiendgorzen, een nieuw natuurontwikkelingsterrein op het vasteland bij Nieuwendijk. De soort zal zeker kunnen profiteren van verdere natuurontwikkeling langs het Haringvliet.
Daarnaast is ook in het agrarisch gebied grote winst te behalen, met name door aanpassingen in het maaibeheer. Nu wordt vaak integraal gemaaid, waardoor er geen bloemen beschikbaar zijn midden in de vliegtijd van de zandhommel. Door graslanden, bermen en slootkanten niet jaarlijks helemaal te maaien, maar van maart tot en met september grote stukken te laten staan, ontstaat er een continu aanbod van bloemen. Er liggen dus goede mogelijkheden om de zandhommel een bestendige toekomst te bieden in Nederland.
Tekst: Roy Kleukers & Mervyn Roos, EIS Kenniscentrum Insecten
Foto: John Smit
Films: Roy Kleukers
Kaart: EIS Kenniscentrum Insecten