Mestinktzwammen niet op alle mest

Bericht uitgegeven door de Nederlandse Mycologische Vereniging [land] op [publicatiedatum]

Deze week werden er een aantal Witte mestinktzwammen op oude mest gevonden. Witte mestinktzwammen zijn vrij algemeen en kunnen bijna het hele jaar, van maart tot december, worden gevonden. Aan mest geen gebrek in ons overbemeste landje zou je denken, maar Witte mestinktzwammen zijn fijnproevers. De mest waarop ze worden gevonden moet wel degelijk aan bepaalde kwaliteitseisen voldoen.

Zeldzame dubbelganger
De Witte mestinktzwam (Coprinopsis nivea) leeft op oude mest met een voorkeur voor paardenmest. De hoedjes worden tot 45 millimeter breed en zijn bedekt met een meestal hagelwit poederig vlies of velum die in het centrum crème tot bleek oker kan zijn. De sporen hebben een citroenvorm en een lengte tot 19 micrometer (Mu).

Er bestaat ook nog een zeldzamere dubbelganger, de Valse witte mestinktzwam (Coprinopsis pseudonivea). Het verschil zit hem vooral in de kleinere citroenvormige sporen (tot 13 micrometer) en de kleur van het poederig vlies of velum die varieert van wit, roomkleurig oker tot grijs. Behalve op oude mest wordt de Valse witte mestinktzwam soms op composthopen gevonden. Om deze twee met zekerheid uit elkaar te houden is microscopische controle vereist.

Traditionele boerenbedrijf
Vroeger was de geschikte mest voor kritische mestpaddenstoelen ook te vinden op het land en de mesthopen van het traditionele boerenbedrijf als ruige stalmest. Mesthopen hoorden bij de traditionele agrarische bedrijfsvoering. Open mesthopen mogen echter niet meer vanwege de geconstateerde ammoniakuitstoot die vermestend werkt tot ver van de bron.

Grootschalige Intensieve veehouderij
Het valt op dat mest van de intensieve veehouderij dun is doordat de koeien eigenlijk constant diaree hebben. Dit wordt veroorzaakt door het dieet dat ze krijgen. Het vele gebruik van antibiotica is ook een factor van betekenis. Tegenwoordig wordt dit gelukkig aan banden gelegd. De weilanden van een intensieve veehouderij zijn eentonig en slechts ingezaaid met een handjevol grassoorten. Sinds de koeien in loopstallen worden gehouden worden de weilanden niet meer begraasd. Die zijn tegenwoordig uitsluitend gereserveerd voor de grasproductie. Hier komt nog bij dat aan verschillende soorten veevoer schimmelwerende middelen worden toegevoegd om de houdbaarheid hiervan te vergroten. Het is daardoor te begrijpen dat de (drijf)mest van de intensieve veehouderij nauwelijks van belang is voor mestpaddenstoelen. Ondanks het mestoverschot in ons land hebben mestpaddenstoelen het moeilijk gekregen. Liefst 54% van de mestpaddenstoelen in Nederland staat op de Rode Lijst.

Nog net op tijd?
De Witte mestinktzwam stelt eisen aan de mest. Het verspreidingskaartje van deze inktzwam laat globaal zien waar grote grazers als beheermaatregel in natuurgebieden werden ingezet. De mest op deze plaatsen voldoet aan bepaalde criteria voor bijzondere mestpaddenstoelen. De mest is stevig en vezelrijk van samenstelling. Het inzetten op grote schaal van grote grazers als beheermaatregel is niet zo oud. Voor de kritische mestpaddenstoelen komt het inzetten van grote grazers nog net op tijd.

Tekst en foto’s: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging