Sportduikers vinden zeldzame brokkelster met slechts vier armen

Bericht uitgegeven door Stichting ANEMOON [land] op [publicatiedatum]

Het schaap met vijf poten. Een kalf met twee koppen. Mensen met negen of elf vingers. Pas geleden is er zelfs een zeenaaktslak met twee koppen in tropische wateren aangetroffen. Dit soort groeiafwijkingen komen in vele variaties bij alle diergroepen in de natuur voor. De afwijkende brokkelster die sportduikers recent in de Oosterschelde hebben aangetroffen is echter, ondanks het in onze kustwateren zeer massaal aanwezig zijn van deze soort, zeer bijzonder te noemen. Deze brokkelster heeft vier in plaats van vijf armen. En daar zijn niet veel waarnemingen van.

De diverse soorten zeesterren, zee-egels en zeekomkommers behoren alle tot de zogenaamde stekelhuidigen. Deze zeedieren hebben in principe allemaal een vijfstralige anatomie. Bij zee-egels is dat goed aan het inwendige skelet te zien. Bij zeekomkommers zie je dat aan de uitwendige anatomie en bij alle Nederlandse zeesterren zie je dat aan het aantal armen: dat zijn er vijf. Bij brokkelsterren, een in de Nederlandse kustwateren supermassaal aanwezige zeester, zie je dat ook aan de uitwendige structuur van de centrale schijf. Dat is op de onderstaande foto duidelijk te zien.

De brokkelster die sportduikers recent in de Oosterschelde aantroffen heeft echter maar vier armen en ook de centrale schijf heeft een vierstralige anatomie. Waarschijnlijk is er bij de embryonale ontwikkeling van dit dier iets fout gegaan waardoor er niet vijf maar vier armen zijn uitgegroeid.

Op sommige duikplaatsen in vooral de Oosterschelde komen vele miljoenen brokkelsterren voor. Door klimaatverandering zijn ze zelfs lokaal een ongecontroleerde plaag aan het worden. Je kunt ze allemaal bekijken, maar de kans dat je een vierstralige brokkelster met vier armen aantreft is superklein. Ook zijn waarnemingen van zesstralige brokkelsterren, dus met zes armen, voor zover bekend bij Stichting Anemoon nog niet gemeld. Toch worden er, en best wel vaak, brokkelsterren gevonden met een vijfstralige centrale schijf en slechts vier armen. Die zijn meestal ten prooi gevallen aan hongerige krabben die er een arm van hebben afgerukt en opgegeten. Het stompje groeit meestal weer aan. Dat is een trucje dat je bij hogere diersoorten nagenoeg niet zult aantreffen.

Dit soort groeiafwijkingen worden bij de gewone zeester, die ook algemeen maar veel minder massaal in onze kustwateren wordt aangetroffen, veel vaker aangetroffen. De meeste gewone zeesterren hebben ook vijf armen. Maar dieren met vier, zes, zeven of zelfs acht armen zijn zeker niet zo zeldzaam. Waarom deze afwijking bij deze soort meer voorkomt dan bij brokkelsterren is niet bekend. Stichting ANEMOON vraagt sportduikers om eens op zoek te gaan afwijkende brokkelsterren en is benieuwd of er meer waarnemingen van gemeld gaan worden. De gewone brokkelsterren zijn trouwens op zich ook interessant om eens goed naar te kijken. Op één duik kun je er lokaal makkelijk honderdduizenden aantreffen. En toch zien ze er allemaal wat betreft hun kleurpatroon bijna uniek uit. Maar dat is wat het aantal armen betreft zeker niet het geval.

Tekst en foto’s: Peter H van Bragt, Stichting ANEMOON