Porseleinhoentjes en roerdompen zoeken tijdens Nacht van de Rall

Bericht uitgegeven door Sovon Vogelonderzoek Nederland [land] op [publicatiedatum]

Een spannende bezigheid voor vogelaars die graag nachtbraken: op zoek gaan naar roepende porseleinhoentjes en roerdompen. De één produceert een ‘zweepslag’, het felle hwiet. De andere ‘hoempt’ als een misthoorn. Sovon roept dit voorjaar vogelaars op om in twee periodes mee te doen aan de Nacht van de Rallen en in telgebieden op zoek te gaan naar deze en andere nachtvogels. De eerste periode begint dit weekend.

In welke gebieden komen porseleinhoentjes en andere zeldzame rallen voor, zoals het kleinst en klein waterhoen? En waar zitten nog roerdompen in Nederland? Een soort waarvoor ons land belangrijk is maar die het in sommige regio’s niet goed doet. Van een flink aantal gebieden is het onduidelijk of en in welke aantallen deze soorten er voorkomen. Vooral bij gebieden die de Natura 2000-status hebben is informatie over het voorkomen belangrijk. Daarom roept Sovon dit voorjaar vogeltellers op om twee keer een Nacht van de Rallen te doen: ’s avonds laat of ’s nachts op pad gaan in een afgebakend moerasgebied om te luisteren of je de zweepslag, de misthoorn of andere fraaie geluiden hoort. Tellers kunnen zelf een nacht uitkiezen in de twee periodes:

• 24 april tot en met 3 mei met weekend van 24/25 april als voorkeur
• 29 mei tot en met 7 juni met weekend van 29/30 mei als voorkeur

Grillig voorkomen
Porseleinhoentjes zijn trekvogels die jaarlijks in sterk wisselende aantallen in ons land opduiken. Vanuit Afrika bezuiden de Sahara arriveren de meeste vanaf halverwege april tot ver in mei in ons land. De ral is afhankelijk van moerasgebieden met ondiep water en lage oevervegetaties (biezen of jong riet, bijvoorbeeld). In zulke gebieden verschijnen soms meerdere porseleinhoentjes. Veranderingen in de waterstand kunnen een gebied geschikt of juist ongeschikt maken, wat een deel van de jaarlijkse fluctuaties verklaart. Maar er zijn ook jaren waarin de soort gewoon erg schaars is en ook in de geschikte gebieden nauwelijks opduikt. Uit het verleden is explosieve vestiging bekend uit het rivierengebied, wanneer laat in het voorjaar ideaal biotoop in tijdelijk ondergelopen uiterwaarden ontstond. In sommige jaren kunnen de hoentjes zich nog in juni vestigen.

Andere rallen en roerdomp
Tijdens de tweede telperiode maken de nachtbrakers ook kans op het horen van nog zeldzamere rallen: het klein en kleinst waterhoen. Deze twee soorten profiteren de laatste jaren in toenemende mate van nieuwe natte natuur. In 2014 werden er op zeker negen plekken kleinst waterhoentjes gehoord. Om een roerdomp te treffen is vooral de eerste telperiode belangrijk. April is de maand waarin deze soort het actiefst roept. Relatief warme avonden en nachten met weinig wind zijn ideaal om het verdragende geluid vanuit rietvelden te horen. Motregen tijdens zacht weer lijkt de roepactiviteit van rallen te stimuleren.

Meedoen
Inmiddels zijn er al 75 gebiedjes aangemeld waarin naar deze soorten wordt gezocht. Maar er zijn nog flink wat stukjes natuur die onderzocht kunnen worden. Alle informatie is te vinden via www.sovon.nl/rallen. 

Tekst: Albert de Jong, Sovon Vogelonderzoek Nederland
Foto: Jason Girvan, GFD-licentie