Zweepslagen en raspen, ze duiken nog steeds op.  

In Groningen, Drenthe en Flevoland en in het Rivierengebied doken in de afgelopen dagen op nieuwe plekken kwartelkoningen op. Ze laten hun raspende 'crex crex' soms zelfs overdag horen, terwijl het vooral nachtelijke roepers zijn. Sinds 1980 wordt het aantal roepende kwartelkoningen jaarlijks goed in beeld gebracht door vrijwilligers. Tegenwoordig zijn er landelijke simultaantellingen. In twee weekenden zoeken tellers ´s avonds en ´s nachts geschikte gebieden (uiterwaarden, ruige braakveldjes, hooiland, luzerne- en wintertarwevelden) af. Tot nu toe zijn dit voorjaar 90 roepende kwartelkoningen gemeld. Dat is een magere score, maar nog geen eindstand.

Mysterieus

Want voor zowel de kwartelkoning als voor het porseleinhoen geldt dat ze zich tot in de zomer kunnen (her)vestigen. Van kwartelkoningmannetjes is bekend dat ze het vrouwtje verlaten als dat begint met broeden en tientallen kilometers verderop, of nog veel meer, kunnen gaan roepen. Ze zwerven dan verder om elders hun geluk te beproeven. Bijvoorbeeld naar Drenthe, waar vogelaars het gezegde hebben: ‘na de TT in Assen komen de crexen’ (eind juni dus). Daar duiken nogal eens van zulke late roepers op.

Het zwerfgedrag van porseleinhoentjes is nog mysterieuzer. Zeker in natte voorjaren, zoals die van dit jaar, kunnen ze tot in de zomer plots in flinke aantallen opduiken in ondergelopen weilanden of ondiepe moerassen. Zoals in het Zuidlaardermeergebied of de Hoenwaard bij Hattem, waar deze week ineens een stuk meer hoentjes werden geteld. Blijkbaar zijn porseleinhoentjes echte nomaden, die heel snel weten te anticiperen op gunstige omstandigheden. Het is wachten op uitgebreid zenderonderzoek om erachter te komen waar zulke zwervers vandaan komen.

Meedoen

Dankzij de nachtbrakers onder de vogelaars weten we steeds meer over het voorkomen van deze twee soorten. Het is natuurlijk ook erg leuk: in het donker in je telgebiedje hopen op de prachtige roep van zo’n stiekeme vogel. En als dat er niet in zit, hoor je misschien wel een piepende jonge uil. Wil je meehelpen bij het monitoren? Er zijn twee projecten:

• Kwartelkoning (twee telrondes, maar ook iedere losse waarneming is welkom)
• Porseleinhoen (twee telrondes voor Nacht van de rallen, telperiode 2016 voorbij)

Tekst: Albert de Jong, Sovon Vogelonderzoek Nederland
Foto's: Mark Zekhuis, Saxifraga; Anne van der Zijp; Rob Belterman