Helpt bescherming van vogels?

Bericht uitgegeven door Sovon Vogelonderzoek Nederland op [publicatiedatum]

Helpt bescherming van vogels? Een nogal algemene vraag, maar wel eentje die gesteld mag worden. Onderzoekers onder leiding van de RSPB hebben recent uitgezocht of vogels die in Europa zijn beschermd via de Vogelrichtlijn daar ook van profiteren. Hun conclusie in het artikel in Conservation Letters: vogels die in Europa het zwaarste beschermd zijn, hebben voordeel van die status.

De onderzoekers gingen na of soorten die op de annex 1-lijst staan van de Vogelrichtlijn (zie onderaan), voordeel van die zwaar beschermde status hebben. Vogels als de zeearend, vale gier en witkopeend staan op deze lijst. Speciaal voor deze soorten worden gebieden aangewezen en beschermingsprogramma's opgestart. De witkopeend neemt recent in West-Europa toe dankzij intensieve maatregelen. Dichter bij huis merken we de opmars van de zeearend en jaarlijks neemt het aantal broedparen van de kraanvogel in ons land toe.

Vergelijking
Bij het rekenwerk vergeleken de onderzoekers de trends van de annex 1-soorten met die van de andere soorten. Ze keken naar zowel de korte termijn (2001-2012) als langere termijn (1980-2012). Daarbij hielden ze rekening met de trekstrategie van de soorten, het habitat en enkele andere kenmerken, zoals generatielengte (gemiddelde leeftijd die een soort kan behalen) en legselgrootte. Een belangrijke andere variabele was de klimaatgevoeligheid van een soort (warmte- of koudeminnend). De analyse wees uit dat soorten die op de annex 1-lijst staan het beter deden dan de overige soorten. Opmerkelijk was tevens dat deze soorten een positievere ontwikkeling doormaakten in landen die al langer de Vogelrichtlijn hadden geïmplementeerd. Wel is er een categorie van vogelsoorten waarvoor dit positieve effect niet of nauwelijks geldt. Dat zijn de langeafstandstrekkers, zoals de waterrietzanger en de kemphaan.

Uit bijna heel Europa
De analyse werd gedaan in de 'slipstream' van een evaluatie van de status van Europese soorten. Daarvoor werd een enorme hoeveelheid aan data uit bijna alle landen van Europa gebruikt; in Nederland werd die door vrijwilligers van Sovon verzameld. Gegevens die de onderzoekers van de Britse Vogelbescherming (RSPB), BirdLife International en de universiteit van Durham mooi konden gebruiken om na te gaan of bescherming effect heeft.

Over de Vogelrichtlijn
Sinds 1980 is in Europa de Vogelrichtlijn van kracht. In principe beschermt de richtlijn alle wilde vogels in Europa, maar voor een selectie van soorten worden speciale maatregelen genomen: de zogenaamde Annex 1 soorten. In totaal zijn dat ongeveer 300 soorten, 40% van alle vogelsoorten die van nature in Europa voorkomen.

Tekst: Albert de Jong & Ruud Foppen, Sovon Vogelonderzoek Nederland
Foto: Duncan Wright