Succesvol jaar voor de Granaatbloemwasplaten op Texel

Bericht uitgegeven door de Nederlandse Mycologische Vereniging [land] op [publicatiedatum]

Texel staat bekend om zijn vele wasplaten. Ook de ernstig bedreigde Granaatbloemwasplaat komt hier voor en is hier bekend van verschillende groeiplaatsen. Zo is er een bij insiders bekende berm waar de Granaatbloemwasplaat elk jaar in wisselend aantal tevoorschijn komt. Deze herfst zelfs in groter aantal dan andere jaren maar nu wat later in het seizoen. Tot in december worden er nog tientallen exemplaren gezien.

Voorkomen en standplaats
Rond 1935 was de Granaatbloemwasplaat (Hygrocybe punicea) in Nederland waarschijnlijk niet zeldzaam, maar sinds die tijd is hij sterk achteruit gegaan en tegenwoordig is hij ernstig bedreigd. In de meeste landen waar de Granaatbloemwasplaat ook voorkomt is hij in dezelfde periode ook achteruit gegaan in aantal en in groeiplaatsen. Reden genoeg voor natuurbeschermers om de groeiplaatsen van de fotogenieke Granaatbloemwasplaat nauwgezet in de gaten te houden. Terecht, want zonder bescherming en het juiste beheer zou het snel gedaan zijn met de Granaatbloemwasplaat in Nederland.

De Granaatbloemwasplaat is één van de grootste wasplaten van het noordelijk halfrond. Hij wordt gevonden in Noord-Amerika, Europa en Azië maar komt nergens algemeen voor. Deze op een grote ridderzwam gelijkende wasplaat stelt bijzondere eisen aan zijn standplaats. Amerikaanse, Europese en Aziatische mycologen spreken wat dit betreft in koor als het gaat om het voorkomen van Granaatbloemwasplaat. De granaatbloemwasplaat leeft in oude schrale graslanden op droge, zwak zure tot basische, kalkhoudende, kleiige, lemige en zandige bodems. Hij is een indicator voor zeer lang onbemeste en onberoerde bodems. Hoe lang een bodem schraal en onberoerd moet zijn voordat de soort zich laat zien hangt van verschillende factoren af maar er moet gedacht worden aan tientallen jaren en soms zelfs eeuwen. Dat dergelijke kritische locaties nog steeds in Nederland te vinden zijn stemt tot nadenken want vrijwel alles in Nederland is op de schop gegaan of raakte in een bepaalde mate verzuurd en vermest. Daarom moet er met de paar vindplaatsen zuinig worden omgesprongen. Een verkeerd beheer door bijvoorbeeld niet te maaien met afvoeren van het maaisel betekent dat groeiplaatsen onherroepelijk verloren kunnen gaan. Het beheer moet jarenlang op een juiste manier worden uitgevoerd. Te zware maaimachines die de grond teveel samendrukken kunnen veel schade toebrengen aan de groeiplaatsen die Nederland nog rijk is. Overigens geldt dat niet alleen voor de Granaatbloemwasplaat maar voor alle paddenstoelen die de schrale voedselarme graslanden kenmerken.

De kleuren
De Granaatbloemwasplaat is een grote, forse en door zijn kleuren opvallende wasplaat.
De Granaatbloemwasplaat heeft zijn Nederlandse en wetenschappelijke soortnaam te danken aan de Granaatappelboom of Granaatboom. De wetenschappelijke naam van deze boom is Punicea granatum. De kleuren van de bloemen van de granaatappelboom komen treffend overeen met die van de Granaatbloemwasplaat. In Engeland denken ze er ook zo over want daar wordt hij Crimson waxcap genoemd. Onder Crimson wordt een donker purperen kleur bedoeld zoals die van de granaatbloem.
In Amerika wordt hij weer Scarlet Waxy cap genoemd evenals in Zweden Scharlakansvaxskivling. Vrij vertaald betekend dat “Scharlaken wasplaat”. In Nederland kennen we echter de Scharlaken wasplaat als Hygrocybe coccinea ,een geheel andere wasplaatsoort. Het zijn allemaal namen die slaan op de kleur van de Granaatbloemwasplaat die laten zien hoe variabel die kunnen zijn.
In het veld worden bij de Granaatbloemwasplaat variaties van oranjegele, oranje, rode, scharlakenrode en bloedrode kleuren waargenomen.

Tekst en foto’s: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging