Boswitjes hebben iets met pluisbollen
Bericht uitgegeven door Natuurpunt Studie [land] op [publicatiedatum]
Goed nieuws uit de vlinderwereld. De schuchtere uitbreiding en nieuwe vestigingen van het Boswitje in Vlaanderen blijken zich dit voorjaar te bevestigen met soms flinke lokale populaties. Nu we de vlindertjes wat vaker beter kunnen bekijken, valt op dat ze een voorliefde hebben om te rusten op pluisbollen van paardenbloemen. Waarom?
Tijdens de vlinderrijke augustusmaand vorig jaar, werden her en der in Vlaanderen Boswitjes waargenomen. Uit Limburg waren er al populaties gekend, maar elders in Vlaanderen leek het nog vooral om zwervers te gaan. Toch werden er dit voorjaar vanaf half april al opnieuw op meerdere plaatsen opgemerkt, soms zelfs tientallen, wat wijst op nieuwe lokale populaties. Vooral in Limburg (Zutendaal-Bilzen-Lanaken, Genk, Dilsen) en in het oosten van Vlaams-Brabant, tussen Leuven en Diest, zijn er nu meerdere plaatsen waar de soort voorkomt.
Op www.waarnemingen.be blijkt dat ze de afgelopen weken flink werden bekeken. Bij de vele foto’s valt het op dat er heel wat zijn van vlinders die rusten op zaadpluizen van paardenbloemen. Dat blijkt geen keuze-effect van de fotografen te zijn die zo’n Boswitje op een pluisbol wel een sexy prentje vinden. Het is een keuze van de vlinders zelf, die heel graag blijken te slapen op de zaadpluizen. Soms met meerdere exemplaren samen.
Vorige week waren er frisse dagen, met afwisselend zon, waarbij de vlinders toch actief waren, en wolkenvelden, waarbij het te fris werd en ze in de vegetatie gingen rusten. In Pellenberg hadden we de kans om een paar tientallen Boswitjes onder die omstandigheden te observeren en telkens viel op dat ze steeds opnieuw selectief de zaadpluizen van paardenbloemen opzochten om te gaan rusten als het te koel werd. Mogelijks doen ze dit om wat minder op te vallen. Boswitjes kruipen niet weg in de vegetatie wanneer ze rusten: en een wit vlindertje in schrale kruidige voorjaarsvegetatie in een bosrand kan dan flink gaan opvallen. Maar een wit vlindertje met wat grijze streepjes op een dikke witte pluisbos met wat donkere streepjes is al heel wat minder opvallend. Behalve wanneer je er begint op te letten en er een gericht zoekbeeld van maakt: dan vind je ze nog makkelijker.
En dat deden blijkbaar ook meerdere waarnemers/fotografen. Doorgaans is het Boswitje een frustrerende soort voor wie haar wil fotograferen: het is een schichtig beestje dat steeds maar verder blijft fladderen, en zelden lang gaat zitten. Maar voor wie ze wist te vinden op pluisbollen was een uitgebreide fotosessie weggelegd. Dat leverde recent ongewoon veel prachtige plaatjes op van deze eerder moeilijk te fotograferen soort. Pluisbollen van paardenbloem zijn enkel beschikbaar voor de eerste generatie Boswitjes, die vliegt in april en mei (dit jaar vooral in april). De zomergeneratie moet het zonder deze camouflagetruuk stellen.
En er zijn nog vlinders die de truuk toepassen. Oranjetipjes slapen ook open en bloot bovenop planten (vaak waardplanten als pinksterbloem en look-zonder-look), en hun complex groengemarmerd patroon op de ondervleugel kan hen dan vrijwel onzichtbaar maken, zoals deze foto mooi illustreert. Toch lijkt het vooral een Boswitjesfenomeen te zijn.
Tussen de 849 foto’s van Boswitjes die tot hiertoe gepost werden op waarnemingen.be zijn er 32 gevallen van vlinders die op een pluisbol rusten (3.8%). Bij Klein geaderd witje konden we tussen de 2662 foto’s slechts 12 foto's met gelijkaardig gedocumenteerd gedrag vinden (of slechts 0.45%).
Eén geval van Groot geaderd witje (op een totaal van 434 foto’s) op een zaadpluis van Wildemanskruid lijkt op eenzelfde poging tot camouflage gebaseerd. Deze soort rust trouwens regelmatig op bloemen van margrieten, wat eenzelfde functie kan hebben. Groot geaderde witjes rusten anderzijds ook vaak heel opvallend in groep, bv. op bloeipluimen die boven de grazige vegetatie uitsteken.
Tekst: Marc Herremans, Natuurpunt Studie en Gerda Van Hoovels & Rik Derveaux, Natuurpunt Lubbeek
Foto’s: Marc Herremans en Rik Derveaux