Nieuwe populatie valkruid en andere ontdekkingen bij defensie
Bericht uitgegeven door Dienst Vastgoed Defensie [land] op [publicatiedatum]
Dit voorjaar zijn enkele bijzondere ontdekkingen gedaan op defensieterreinen. Op het Artillerie Schietkamp Oldebroek (ASK) werd een populatie valkruid ontdekt. Ook broedden hier een record aantal grauwe klauwieren. Op Schietrange Vliehors op Vlieland broedden voor het eerst lepelaars. Er werd hier tevens een grote populatie van de bijenorchis gevonden.
Valkruid
Valkruid is een plant die in Nederland thuishoort in heischrale graslanden en vooral voorkomt in Drenthe en op de Veluwe. In het begin van de twintigste eeuw was de soort nog wijd verbreid op de hele Veluwe, maar sindsdien is hij sterk afgenomen. Recent kwam hij alleen nog voor op het Infanterie Schietkamp Harskamp (ISK). Er was hoop dat de soort op een ander schietterrein zou voorkomen. Met de ontdekking van tientallen planten op het ASK Oldebroek is die hoop bewaarheid. Net als op het ISK wordt de heide op deze locatie periodiek gebrand, beheer dat op grote schaal alleen bij Defensie plaatsvindt. Aangezien de soort geen zaadbank vormt, is de kans groot dat de populatie er altijd al is geweest. Dat de planten tot nu toe niet gevonden waren is niet verwonderlijk, omdat het ASK het grootste aaneengesloten heidegebied van Nederland is en niet toegankelijk is voor het publiek.
Grauwe klauwier
Dat er grauwe klauwieren broeden op het ASK was al bekend. Al jaren wordt de populatie gevolgd door de Stichting Bargerveen en de beheerder van het schietkamp. De laatste tien jaar nam de populatie langzaam maar gestaag toe met een tot twee broekparen per jaar. Maar dit jaar zijn er vier broedgevallen bij gekomen, resulterend in een nieuw record van 27 broedparen. De toename is mede te danken aan het beheer, waardoor de afwisseling van heide en struiken gehandhaafd blijft en het areaal heide toeneemt. De grauwe klauwier heeft op het ASK een voorkeur voor jeneverbessen als nestlocatie.
Lepelaars
Op de Schietrange Vliehors is bij een broedvogelkartering een tiental nesten van de lepelaar aangetroffen. De nesten liggen op korte afstand van de oefenlocaties waar F-16’s en helikopters oefenen met hun boordwapens. De vogels trekken zich daar weinig van aan, net als de duizenden meeuwen waar de lepelaars tussen broeden. Op Vlieland bevinden zich al tientallen jaren kolonies met lepelaars, maar het is voor het eerst dat ze binnen de grenzen van het militaire terrein broeden. Voor de zekerheid worden oefeningen in de directe omgeving van de nesten niet toegestaan.
Bijenorchis
Tijdens de genoemde broedvogelkarteringen werd eveneens een grote populatie van de bijenorchis ontdekt, een nieuwe soort voor Vlieland. De circa 260 planten werden gevonden in schrale open duingraslanden. Toevallig werden door een ecoloog van Staatsbosbeheer enkele dagen eerder ook al 40 planten gevonden op deze locatie, een onafhankelijke ontdekking dus. Oorspronkelijk vooral aangetroffen in Zuid-Limburg en enkele plaatsen langs de kust, is de bijenorchis in Nederland bezig met een gestage opmars. De soort wordt op steeds meer plaatsen aangetroffen, vooral in de kuststreek en het rivierengebied. De vondst op de Schietrange Vliehors past in dat beeld.
Niet toegankelijk
Helaas zijn deze bijzondere soorten niet te bekijken door het publiek. De bovengenoemde terreinen zijn gevaarlijk en daarom niet toegankelijk, met uitzondering van de Vliehors in het weekend. Dat geldt overigens niet voor alle defensieterreinen, ongeveer 11.000 hectare van de oefenterreinen in Nederland is vrij toegankelijk. Sinds de jaren negentig zijn ecologen van Defensie verantwoordelijk voor het maken van inventarisaties en voor monitoring van natuur. Met de daaruit verkregen gegevens adviseren zij de beheerders en beleidsmakers van Defensie bij het beheren en beschermen van de natuur op de defensieterreinen. Dat natuur en Defensie heel goed samengaan blijkt uit de bijzondere natuur die op de terreinen te vinden is. En er kunnen nog steeds nieuwe ontdekkingen gedaan worden, getuige de vondsten van dit voorjaar.
Meer info: Missie Natuur
Tekst en foto’s: Niels Gilissen & Arno Braam, fauna-ecologen, Dienst Vastgoed Defensie