Kunnen we de heischrale graslanden in Nederland redden?

Heischraal grasland is een van oorsprong soortenrijk ecosysteem op vooral zandige bodem. Goed ontwikkeld zijn ze zeer rijk aan allerlei grassoorten, kruiden en paddenstoelen. Een deel van de soorten komt ook voor in heide-begroeiingen. Heischrale graslanden komen in verschillende variaties voor op uiteenlopende bodemtypen: op de hogere zandgronden komen heischrale graslanden zowel op vochtige (de associatie van Klokjesgentiaan en Borstelgras) als op relatief droge standplaatsen (de associatie van Liggend walstro en Schapengras) voor. Zeldzame plantensoorten van heischrale graslanden zijn bijvoorbeeld Kleine schorseneer, Heidekartelblad, Liggende vleugeltjesbloem en Heideorchis.

Het gaat jammer genoeg niet goed met heischrale graslanden in Nederland. In 2016 is in opdracht van het ministerie van EZ een onderzoek naar heischrale graslanden uitgevoerd. De staat van instandhouding van dit habitat is dramatisch slecht, met name voor de droge typen. Zelfs tot voor kort tamelijk algemene soorten als Tandjesgras en Hondsviooltje nemen de laatste jaren sterk af.

Belangrijke oorzaak van de achteruitgang is de afname van de buffercapaciteit van de bodem en daarmee samenhangende bodemverzuring. Dit is het gevolg van de stikstofdepositie. En ondanks alle goede bedoelingen daalt de depositie van stikstof in Nederland niet. Heischrale graslanden behoren tot de vegetaties met de hoogste gevoeligheid voor de negatieve effecten van stikstof depositie. Er is landelijk gezien nog maar 30 tot 40 hectare redelijk ontwikkeld heischraal grasland over. Dat is extra zorgelijk omdat het om een prioritair Natura 2000-habitat gaat. Er is snel een gecoördineerde actie nodig om de voortgaande afname om te buigen. Vandaar het verzoek van provincies en terreinbeheerders om een ‘Actieplan heischraal grasland’ op te stellen. Kunnen we kansrijke herstelacties uitvoeren? En waar moeten die uit bestaan?

Op 17 mei is in Drenthe een symposium over heischrale graslanden (pdf; 0,3 MB). Tijdens de bijeenkomst komt de problematiek rond heischrale graslanden in verschillende lezingen aan de orde en gaat het Actieplan officieel van start.

Voor meer informatie: Friso van der Zee

Tekst: Friso van der Zee, Wageningen Environmental Research
Foto’s: Hans Dekker, provincie Drenthe (leadfoto: valkruid)