Vlaanderen krijgt nieuwe waterkever
Bericht uitgegeven door Natuurstudiewerkgroep Hagelandse Heuvelsteek [land] op [publicatiedatum]
In de Wissenbeemd in Bekkevoort werden op 22 augustus acht exemplaren van Hydraena melas, een zeldzame waterkever, aangetroffen. Dat is heel bijzonder want het is de eerste keer dat deze keversoort zich in Vlaanderen liet opmerken. Er wordt bij ons al honderden jaren onderzoek gedaan naar waterkevers, maar nieuwe soorten worden maar zelden ontdekt.
Deze waterkever uit de familie van de waterkruipers is 2,1 tot 2,3 mm groot en heeft een vrij beperkt verspreidingsgebied met als zwaartepunt Midden-Europa, namelijk Tsjechië, Slowakije, Oostenrijk (daar zijn meer dan honderd vindplaatsen), Zwitserland, Duitsland en vermoedelijk ook Frankrijk. De westelijke grens van het verspreidingsgebied ligt tussen België en Noord-Italië. In Engeland ontbreekt de soort en in Nederland is de soort zeer zeldzaam in Limburg. In ons land zijn alleen een twintigtal vindplaatsen gekend in Wallonië. Voor Vlaanderen betekent deze vondst een eerste waarneming.
Waterkevers zijn goede indicatoren voor de toestand van waterpartijen. In België komen ca. 300 soorten waterkevers voor, verdeeld over twaalf families. We verstaan hieronder kevers die minstens als larve onder water leven. Meestal doen ze dat als kever ook, maar Moerasweekschildkevers bijvoorbeeld hebben wel waterbewonende larven maar de kevers leven op de oever. Een van die twaalf families is de familie van de waterkruipers (Hydraenidae). Die zijn klein (1-3 mm) en afgeplat, bruinig of zwart en hebben een opvallend lange, geknikte kaaktaster (zie foto). België telt 33 soorten waterkruipers waarvan er dertien tot het geslacht van de Hydraena behoren. Van deze dertien soorten komen er minstens zeven uitsluitend in zuiver stromend water (in Wallonië) voor. Ze leven op de grens van oever en water, tussen organisch materiaal op plaatsen waar amper vegetatie aanwezig is. Ze komen dus vooral voor in poelen en ook wel in beekjes in bossen of bij struiken, waar ze zich voeden met detritus en mogelijk ook met de algen en schimmels die hierop groeien. Het habitat van Hydraena melas bestaat uit stromende wateren en kwelpoeltjes in beekdalen.
De vindplaats in Bekkevoort is gelegen in de Wissenbeemd, in de vallei van de Begijnenbeek en betreft een in een broekbos gelegen poel met erg weinig vegetatie op de oever. Tussen het bladval, op de grens van water en oever werden zes mannetjes en twee vrouwtjes van Hydraena melas verzameld. Hetzelfde bladvalhabitat herbergde ook de algemene waterkruiper Ochthebius minimus, de spinnende watertorren Anacaena globulus, Anacaena lutescens, Cercyon convexiusculus, Cercyon ustulatus en Laccobius bipunctatus. Het betreft allemaal soorten die houden van plantenarme wateren met veel organisch materiaal. En op de oever werden ook nog vijf loopkeversoorten gevonden die allemaal als zeldzaam bestempeld worden op de Rode Lijst: Bembidion aeneum, Bembidion deletum, Bembidion doris, Bembidion varium en Patrobus atrorufus, overwegend indicatieve soorten voor kleiige oevers in vochtige loofbossen.
Op de bodemkaart staat dit perceel omschreven als een zeer natte leembodem zonder profiel, wat beaamd wordt door de aanwezige loopkevers. De aanwezigheid van kwel is af te leiden uit de aanwezigheid van Holpijp en Bosbies, maar ook uit de aanwezigheid van Hydraena melas zelf. Ook de spinnende watertor Anacaena globulus wijst op een vorm van waterstroming.
Deze inventarisaties zijn mogelijk gemaakt dankzij een project van de gemeente Bekkevoort en de provincie Vlaams-Brabant. Dank aan Jan Cuppen voor de bevestiging van de determinatie.
Tekst: Nobby Thys, Regionaal Landschap Noord-Hageland vzw, Natuurpunt natuurstudiewerkgroep Hagelandse Heuvelstreek en free-lance insecteninventariseerder
Foto’s: Nobby Thys en Roel Baets