Nachtvlinders in 2012

Bericht uitgegeven door De Vlinderstichting [land] op [publicatiedatum]

Terugkijkend op het afgelopen jaar was het maar matig voor nachtvlinders. Behalve in maart, toen het opvallend warm was, waren er het hele jaar minder nachtvlinders aanwezig dan in de afgelopen jaren. Wel waren er weer een aantal bijzondere ontdekkingen.

De vlinderaars hebben het allemaal gemerkt: er waren duidelijk minder nachtvlinders dan normaal. Bij de lichtinstallaties, in de vallen en ook op stroop vielen de aantallen tegen. Toch zijn er een aantal opmerkelijke nachtvlinders gezien in 2012 zoals de bleke grasuil in Gelderland, varenuil in Limburg, en kadeni-stofuil in de Betuwe.

Bleke daguil
Eind mei werd in een vlinderval in Nijkerk een zeer bijzondere nachtvlinder waargenomen: de bleke daguil (Heliothis nubigera). Deze trekvlinder is uit Zuid-Europa in ons land terecht gekomen. Slechts eenmaal eerder, in 1958, was deze soort in Nederland gezien. De waarneming werd gedaan door Willem Oosterhof, in een nachtvlinderval in zijn achtertuin in Nijkerk. De tuin grenst aan de ene kant aan de bossen van de Veluwe en aan de andere kant aan de polders van Flevoland.

Varenuil
Op 26 juni 2012 werd door Marcel Prick in de Vijlenerbossen de zeer zeldzame varenuil (Callopistria juventina) op het vanglaken aangetroffen en gefotografeerd. Herkenning van deze zeer fraai gekleurde en getekende vlinder is geen probleem. De vlinder zou alleen met de gevlamde uil (Actinotia polyodon) kunnen worden verwisseld. Heel karakteristiek zijn de opvallend dicht behaarde poten die in ruststand duidelijk zichtbaar zijn. Afgezien van een waarneming in Aerdenhout in 1951 werd de vlinder tussen 1951 en 1978 alleen in Limburg, vooral in Zuid- en Midden-Limburg, aangetroffen. Na 1980 zijn er slechts twee meldingen van de varenuil, een uit Maasbracht (9 juli 1984) en een uit het Dwingelderveld (21 juli 2000). Nooit eerder werd de soort in juni vastgesteld. 

Kadeni-stofuil
In juli berichtte een Vlaams Natuurbericht al over de kadeni-stofuil (Caradrina kadenii). Deze soort verscheen in 2006 voor het eerst in België en Nederland. Sindsdien wordt de soort in ons land vooral gemeld uit zuidelijk Limburg en Zeeland, met incidentele meldingen uit Noord- en Zuid-Holland. De verwachting was dat het aantal waarnemingen van deze uil verder zou toenemen, maar in 2012 waren tot oktober alle meldingen uit Limburg. Zowel in juni als in september en begin oktober werden er daar vlinders gezien. Op 23 oktober, meer dan tien dagen na de laatste melding uit Limburg, ving Theo Bakker in Opijnen in de Betuwe ook een kadeni-stofuil. Het was in een relatief warme periode waarbij de temperatuur ’s nachts nauwelijks onder de 10 graden kwam. Blijkbaar stimuleerde dat de uil tot zwerven.

Tekst: Kars Veling, De Vlinderstichting
Foto’s: Willem Oosterhof, Marcel Prick & Theo Bakker