Vale gierzwaluw in de Vogelklas: vondst staat niet op zichzelf
Bericht uitgegeven door Vogelklas Karel Schot en Dutch Birding Association [land] op [publicatiedatum]
De week is bij de medewerkers van Stichting Vogelklas Karel Schot met opwinding begonnen. Op maandagochtend trof men bij de ingang van het opvangcentrum aan het Afrikaanderplein in Rotterdam wederom een zeldzame vogelsoort aan. Het betrof ditmaal een Vale gierzwaluw. De verzwakte vogel was daar om half twaalf de avond tevoren door een bewoner van Rotterdam in één van de opvanghokken afgeleverd. De vondst van deze zeldzaamheid staat echter niet op zichzelf: dit najaar heeft de Dutch Birding Association in Nederland inmiddels acht waarnemingen van Vale gierzwaluwen bekend gemaakt.
De Vale gierzwaluw in de Vogelklas is verzwakt door ondervoeding. Medewerkers van de Vogelklas denken dat hij niet genoeg insecten heeft kunnen vangen vanwege te lage temperaturen. De vogel werd zondag op de negende verdieping van een galerijflat in Rotterdam-IJsselmonde aangetroffen door een bewoner, en wordt nu met de hand gevoerd. Het lijkt er sterk op dat dit dezelfde vogel is die de zaterdag ervoor in IJsselmonde door vogelaars werd gezien en gefotografeerd. Toen vloog de Vale gierzwaluw nog goed, maar moest hij geregeld vluchten voor een Kokmeeuw die hem bleef achtervolgen.
De Vale gierzwaluw broedt in de landen rond de Middellandse Zee en is een zeer zeldzame verschijning in Noord-Europa. Hij lijkt sterk op de Gierzwaluw die in Nederland broedt waardoor hij in de zomermaanden niet snel op zal vallen. Bijna alle Gierzwaluwen hebben Nederland in de loop van augustus verlaten, zodat een Gierzwaluw in het late najaar sowieso de aandacht trekt. Op 24 oktober werd een Vale gierzwaluw ontdekt op de oostpunt van Vlieland, gevolgd door maar liefst vier nieuwe exemplaren de volgende dag, en wel boven het Noord-Hollands Duinreservaat, het Lauwersmeergebied, op Texel en bij Enkhuizen. Ondertussen was de vogel van Vlieland in de middag ook nog aanwezig. Op basis van foto’s bleek het, soms na uitvoerige discussies op onder meer www.dutchbirding.nl, in alle gevallen om Vale gierzwaluwen te gaan, zodat er vrijwel zeker vijf op één dag in Nederland hebben rondgevlogen. De dagen erna volgden waarnemingen bij Koningsbosch, de Oosterscheldekering en de onfortuinlijke vogel in Rotterdam.
Tot 2013 was er slechts één door de Commissie Dwaalgasten Nederlandse Avifauna aanvaard geval van een Vale gierzwaluw. Dat was een vogel op Vlieland op 20 en 21 oktober 2006. Andere meldingen zijn, vanwege het ontbreken van foto’s, niet aanvaard. Met de waarnemingen van dit najaar erbij komt de teller voor Nederland in één klap op negen. Dit fenomeen staat niet op zichzelf, want ook in andere Europese landen worden ongewoon veel Vale gierzwaluwen gezien, te weten België, Duitsland, Zweden, Noorwegen, Denemarken, Groot Brittannië en Spanje. Het is dan ook aannemelijk dat de vogels in Noord-Europa meest jonge exemplaren betreffen die na het verlaten van de nestlocatie, al dan niet onder invloed van bepaalde weersomstandigheden of een ongunstige voedselsituatie, de verkeerde kant op zijn gevlogen. De meldingen suggereren dat de influx zijn oorsprong in de zuidwestelijke hoek van Europa (Iberisch schiereiland) vindt, al zal dat waarschijnlijk nooit helemaal opgehelderd worden.
Saillant detail is dat één van de Belgische Vale gierzwaluwen eveneens in een vogelopvangcentrum belandde, nadat deze werd gegrepen door een Ekster. Dankzij de uitstekende zorgen van de medewerkers van VOC Oostende sterkte de vogel snel aan en kon hij enkele dagen later worden losgelaten. De beheerder van de Vogelklas heeft intussen contact gehad met de Vlaamse collega’s om tips en trucs voor de verzorging te achterhalen. Of de revalidatie van de Rotterdamse vogel net zo voorspoedig verloopt als de vogel van Oostende zullen we moeten afwachten.
Tekst: André de Baerdemaeker, Vogelklas Karel Schot & Garry Bakker, Dutch Birding Association
Foto’s: Chris van Rijswijk, Birdshooting Photography; Garry Bakker, Dutch Birding Association