Herten maken hulstbladen stekelig
Bericht uitgegeven door Natuurpunt Studie [land] op [publicatiedatum]
Onze wintergroene Hulst is overal aanwezig met kerst. Maar wist je dat het ene hulstblad al wat meer prikt dan het andere? Volgens wetenschappers is deze variatie binnen één boom te wijten aan de mate waarin hij gegeten wordt.
Het vermogen van een levend wezen om eigenschappen te veranderen als reactie op de omgeving heet fenotypische plasticiteit en is een sleutelfactor in de evolutie van levende wezens.
Zo kunnen de bladeren van eenzelfde plant die in de schaduw groeien opvallend verschillen van de bladeren die in de zon groeien. Kijk maar naar Klimop, nog zo’n plant die in de kerstperiode heel aanwezig is en die ook twee verschillende bladvormen aan één plant combineert. Dat verschijnsel noemt men in het Engels ‘heterophylly’ (niet te verwarren met heterofilie…).
Hulst (Ilex aquilifolium), onze enige inheemse groenblijvende loofboom, heeft een voorkeur voor beuken- en eikenbossen. De langzaam groeiende boom kan tot 10 m hoog groeien en 100 jaar oud worden. De leerachtige bladeren van Hulst hebben tanden die voorzien zijn van stekels. Maar blijkbaar zijn niet alle bladeren van één boom even stekelig.
Onderzoekers wilden te weten komen of dit het gevolg was van veranderingen in de omgeving en of dit ook gevolgen had voor het genetisch materiaal van de boom. Er werd daarom onderzoek gedaan naar verandering van de omgevingscondities van Hulst en in welke mate het kenmerk “het hebben van stekelige en niet-stekelige bladeren” overerfbaar is of niet.
In een bos in Zuidoost-Spanje werden 40 Hulstbomen onderzocht, waarvan er 39 beide bladvormen combineerden (stekelige en niet-stekelige bladeren hebben). Het onderzoeksteam bekeek de eetgewoonten van edelherten en geiten in het bosgebied en vond een significante relatie tussen begrazing en de stekeligheid van de bladeren: tot op de hoogte van 2,5 m, de gemiddelde hoogte waarop een edelhert eet, waren de hulstbladeren stekeliger.
Andere studies met planten en de respons om stekelige bladeren te vormen als gevolg van vraat gaven dezelfde resultaten. Een licht optimisme steekt nu de kop op, nu we weten dat planten zo snel kunnen reageren op hun omgeving, en dus mogelijk zullen overleven in onze (te) snel veranderende wereld.
Tekst: Roosmarijn Steeman, Natuurpunt Studie
Foto's: Leo Janssen & Philippe Vanmeerbeeck.