Afgezonderde madeliefjes: de verbazingwekkende biodiversiteit van Asteraceae op oceanische eilanden
Naturalis Biodiversity CenterHet onderzoeksteam, waaronder Naturalisonderzoekers Luis Valente en Lizzie Roeble, heeft een uitgebreide database van Asteraceae-soorten op eilanden samengesteld. Hieruit blijkt dat deze familie, met zo'n 34.000 soorten wereldwijd, de meest diverse is op oceanische eilanden. Bekende leden zijn artisjok, kamille, dahlia en sla, evenals madeliefjes en zonnebloemen.
Op grotere en meer afgelegen eilanden ontstaan vaak meer unieke soorten. Van de meer dan 6.000 geanalyseerde soorten wordt bijna zestig procent alleen op eilanden gevonden, wat het belang van deze gebieden voor biodiversiteit benadrukt.
Ontdekkingen wachten op tropische eilanden
Asteraceae hebben zich snel aangepast op eilanden, wat heeft geleid tot soorten die sterk afwijken van hun verwanten op het vasteland. Dit proces van snelle diversificatie wordt soortenradiatie genoemd. Het resulteert in opvallende verschillen in grootte, vorm en habitatvoorkeur. Voorbeelden zijn de tandzaden (Bidens) op de Pacifische eilanden, de zeldzame zilverzwaarden (Argyroxiphium) op Hawaï en de gigantische Scalesia-madeliefjes op de Galapagoseilanden. Hoewel soortenradiatie vaker bekend is van dieren, zoals Darwinvinken op de Galapagos, toont dit onderzoek aan dat de Asteraceae een recordaantal radiaties kunnen hebben op eilanden. Veel van deze evoluties moeten nog worden ontdekt, vooral op tropische eilanden zoals Madagaskar, Nieuw-Guinea en in het Caribisch gebied.
Een hotspot voor evolutie
Het enorme aantal radiaties was een verrassing. “Botanici vermoedden al dat deze planten zich bijzonder hadden aangepast op eilanden, maar de schaal van evolutie is veel groter dan gedacht”, aldus Lizzie Roeble, hoofdauteur van het onderzoek. Deze resultaten bieden nieuwe inzichten in hoe planten diversifiëren. Veel van de nieuw ontdekte soorten zijn echter ernstig bedreigd. Ze overleven in kleine populaties in moeilijk bereikbare gebieden. Vanwege hun unieke evolutionaire geschiedenis is bescherming van deze soorten cruciaal. Ecosystemen op eilanden herbergen niet alleen een ongelooflijke diversiteit, maar ook zeer gespecialiseerde soorten.
Bescherming is dringend nodig
Het onderzoek benadrukt niet alleen de bijzondere evolutie van de Asteraceae-familie, maar herinnert ons ook aan de kwetsbare biodiversiteit op eilanden. Veel van deze planten groeien op moeilijk toegankelijke plekken en worden bedreigd door habitatverlies, klimaatverandering en menselijke activiteiten. Behoud is essentieel om te voorkomen dat deze unieke soorten voor altijd verdwijnen.
Meer informatie
Tekst: Lizzie Roeble & Luis Lima Valente, Naturalis Biodiversity Center
Foto's: Phil Garnock-Jones (leadfoto: Campbelleiland madeliefjes (Pleurophyllum speciosum)); Jamie Gil; Forest & Kim Starr; Lizzie Roeble