Regio Kortrijk-Menen hotspot voor bijzondere nachtvlinder
Bericht uitgegeven door Natuurpunt Studie [land] op [publicatiedatum]
De oostelijke helft van Vlaanderen mag dan veel soortenrijker zijn dan de westelijke, dat neemt niet weg dat ook West-Vlaanderen haar specialiteiten heeft, en niet alleen in de duinen. De prachtige Zwartvlekspikkelspanner vinden we in België alleen in Zuid-West-Vlaanderen. Ook de voorbije weken werd deze zeldzaamheid daar weer opgemerkt.
Spikkelspanners zijn over het algemeen grijze nachtvlinders die slechts door te kijken naar de juiste streepjes en lijntjes op naam te brengen zijn. De Zwartvlekspikkelspanner doet daar echter niet aan mee. Saai grijs heeft hij ingeruild voor twintig tinten bruin, die dan nog gecombineerd worden in een prachtig patroon. Daarmee weet de vlinder zich perfect te camoufleren als hij bv. tegen een stam of paal zit.
De Zwartvlekspikkelspanner is in feite vooral een zuidelijke soort, waarvan het zwaartepunt van het verspreidingsgebied in de Middellandse Zee-regio ligt: van Noord-Afrika en Anatolië tot in het zuiden van Duitsland en Zuid-Engeland. In de Benelux heeft deze soort ook in het verre verleden, voor zover geweten, geen duurzame populaties gehad. Voor België ligt enkel een oude waarneming (van voor 1980) uit de provincie Luxemburg voor. De voorbije tien jaar wordt ze echter vooral in Henegouwen en West-Vlaanderen opgemerkt. Op diverse locaties, met name in de omgeving van Kortrijk en Moeskroen, wordt de soort sinds 2007 in tuinen gezien. Eén tuin in Wevelgem blijkt momenteel de hoogste aantallen van deze soort te herbergen: op 24 april werden tot 5 exemplaren opgemerkt, een Vlaams record. Buiten deze regio is de Zwartvlekspikkelspanner nog niet gemeld, op een enkel exemplaar in het Mechelse na. Ook in Nederland staat de Zwartvlekspikkelspanner bekend als een zeer zeldzame soort. Momenteel bevindt zich één populatie in de stedelijke omgeving van Rotterdam-Zuid. Ook die vormt een voorpost, die mogelijk op niet-natuurlijke wijze ontstaan is. Dat vlinders, rupsen of poppen toevallig met menselijk transport worden meegevoerd, gebeurt wel vaker.
De waardplanten van de Zwartvlekspikkelspanner zijn voornamelijk Gewone liguster en Sering, beide courant aangeplant in tuinen. Volgens de literatuur kunnen rupsen ook van Gewone es leven. Gezien het courante voorkomen van deze planten is het onduidelijk waarom deze soort toch zo schaars is (en blijft). Mogelijk kan ze standhouden in het stedelijke micro(klimaat). Gezien het ontbreken van waarnemingen buiten de gekende vindplaatsen van de voorbije jaren wordt vermoed dat de Zwartvlekspikkelspanner geen echte zwerver is. Sowieso is het een soort om in de gaten te houden, en voor de weinige tuineigenaars die deze soort rijk zijn, eentje om te koesteren.
Tekst: Wim Veraghtert, Natuurpunt Studie
Foto: Roeland Libeer