Winterse zwartkop op de sierappeltjes

Bericht uitgegeven door Vogelbescherming Nederland [land] op [publicatiedatum]

Je kunt de prachtige rode sierappeltjes van de Malus natuurlijk gebruiken voor kerstversiering. Maar je kunt ze ook laten hangen voor vogels, zoals lijsters en pestvogels. Of voor een andere wintergast: de zwartkop. Een vogel die we gewoonlijk associëren met het voorjaar, als hij in bossen en parken zijn heldere zang laat horen. Maar zwartkoppen overwinteren steeds vaker in West-Europa. En dan komen ze, vooral als het echt gaat winteren, tuinen in.

De meeste zwartkoppen die in West-Europa broeden, overwinteren in Zuidwest-Europa en Noord-Afrika. Tijdens de piek van de trek in september, trekken veel zwartkoppen door Nederland, afkomstig uit vooral het westelijk deel van Scandinavië. In struwelen met besdragende struiken, zoals vlier, lijsterbes, braam, kornoelje, wegedoorn en meidoorn kun je dan soms grote groepen zwartkoppen tegenkomen, vooral langs de kust. De vogels onderbreken de nachtelijke trek om zich te goed te doen aan de dan nog volop aanwezige insecten en aan bessen, waarmee ze een vetreserve aanleggen voor de volgende treketappe.

De laatste decennia echter overwinteren steeds meer zwartkoppen in West-Europa. Met name in het mildste deel, in Ierland, Wales en Engeland. Daar worden steeds vaker zwartkoppen waargenomen, vooral in stedelijk gebied, in tuinen. Uit ringonderzoek is gebleken dat deze vogels uit Midden-Europa komen, uit Zuid-Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk. Maar ook uit België en Nederland. Deze trekken niet weg in zuidwestelijke richting, maar in toenemende mate in westelijke en noordwestelijke richting. Het lijkt er dus op dat deze zwartkoppopulaties een nieuw overwinteringsgebied hebben ontdekt.

In Nederland is de zwartkop in de winter een behoorlijk schaarse verschijning. Hij wordt aangetrokken door struiken met veel bessen. Maar ook sierappels of vuurdoorns kan de zwartkop bekoren, net als voertafels, want ze leven ook van kleine zaden en van vet.

Deze prachtige foto van een mannetje zwartkop dat snoept van de Malus werd gemaakt door Jos van den Berg, in De Cocksdorp op Texel. Het vrouwtje zwartkop heeft een bruin petje.

Tekst: Ruud van Beusekom, Vogelbescherming Nederland
Foto: Jos van den Berg