Een twaalf-armig zonnetje in de Oosterschelde

Bericht uitgegeven door Stichting ANEMOON op donderdag 18 november 2010

Medewerkers van het Centrum voor Natuur- en Milieueducatie (CNME), SenR, te Rotterdam en de bemanning van de mosselkotter ZZ9 hebben enkele weken geleden een voor de Zeeuwse Delta zeer zeldzame zeester gevangen. Het betreft een Zonnester, een fraai fel oranjerood gekleurd dier met twaalf armen. De Zonnester is gevangen op een mosselperceel in de buurt van Wemeldinge en is hoogst waarschijnlijk als verstekeling met de import van mosselzaad elders van de Noordwest-Europese kust in de Oosterschelde terechtgekomen.

Begin november is door de vissers van de mosselkotter ZZ9 een Zonnester in de Oosterschelde gevangen. Dit is het vierde exemplaar dat binnen minder dan anderhalf jaar in de Oosterschelde is gevangen. Dat is opmerkelijk want de soort behoort al sinds tenminste een tachtigtal jaren niet meer tot onze mariene faunalijst.

Lang geleden, en dan praten we over de 19de eeuw en de periode tot 1932, was de Zonnester een soort die mogelijk met enige regelmaat op onze kust werd aangetroffen. In historische literatuur is zelfs beschreven dat de soort heel lang geleden ook in de Oosterschelde is gezien. Uit de oude literatuur is echter niet op te maken of de soort daar ooit algemeen aanwezig is geweest. Van 1933 tot 1970 zijn er in de Noordzee in de buurt van de Nederlandse kust slechts drie exemplaren aangetroffen en in 1971 en 2001 zijn twee exemplaren op de Nederlandse kust aangespoeld. Met name de laatste twee waarnemingen betreffen waarschijnlijk exemplaren die als bijvangst door Nederlandse vissersboten zijn aangevoerd (de Wolf, 2001*). We mogen dus stellen dat sinds tenminste een tachtigtal jaren de Zonnester niet meer tot de Nederlandse mariene faunalijst behoort.

In augustus 2009 is op een mosselbank bij Neeltje Jans, in de monding van de Oosterschelde, ook een exemplaar aangetroffen. De vissers van de ZZ9 vertelden de medewerkers van het CNME uit Rotterdam dat zij in 2009 ook twee exemplaren in de Oosterschelde op mosselbanken hadden opgevist en in november 2010 is er dus weer een gevangen. Wederom op een mosselbank. Zeer waarschijnlijk betreffen alle recente vondsten individuen die met mossel import elders uit de noordwest Europese kust zijn aangevoerd.

De mosselvissers vinden het niet erg dat de Zonnester hier nu aanwezig is. Hij voedt zich ondermeer met andere soorten zeesterren en dat zijn nu juist dieren die zich voeden met mosselen. Maar de aanvoer van zeedieren elders van de Europese kust naar de Zeeuwse Delta is niet gewenst. Het is een duidelijke vorm van fauna vervalsing. En er bestaat altijd een kans dat met de import van zeedieren die hier niet thuis horen, grote schade aangericht kan worden aan onze inheemse mariene fauna. Het is echter nog maar de vraag of deze vier Zonnesterren een voorbode zijn van een massale en langdurige vestiging van deze soort in de Zeeuwse Delta. Zeer waarschijnlijk zal dat niet het geval zijn. Het is een Arctische soort die zowel in de Stille als Atlantische Oceaan alleen in de meest noordelijke regio’s voorkomt. Het kleine aantal aanwezige Zonnesterren maakt een succesvolle voortplanting hopelijk niet mogelijk. En het lokale klimaat en daarmee, met name de in de Zeeuwse Delta, hoge watertemperatuur in de zomer zorgen er waarschijnlijk voor dat de soort zich hier niet gaat vestigen. De toekomst zal ons leren hoe het daadwerkelijk met de Zonnester op onze kust zal gaan.

Tekst en foto’s: Peter H. van Bragt, Stichting Anemoon
Met dank aan de vissers van de ZZ9 en de medewerkers van het CNME, Rotterdam voor het melden van deze opmerkelijke vangst.

*Artikel verschenen in tijdschrift 'Het Zeepaard'.