Hooikoortsplant ambrosia ontkiemt een maand later dan vorig jaar

Bericht uitgegeven door De Natuurkalender op [publicatiedatum]

Door de koude mei en de droge omstandigheden in juni en het begin van juli ontkiemt ambrosia op diverse plaatsen ruim een maand later dan vorig jaar. Volgens de Pollenplanner op Allergieradar.nl worden vanaf 20 augustus ambrosiapollen in de lucht verwacht. De pollenconcentraties zullen echter net als vorige jaren nog laag tot zeer laag zijn. Door de koude winter is het wel waarschijnlijk dat veel mensen vogels gevoerd hebben zodat in relatief veel tuinen ambrosia rond deze tijd aan het opkomen is. De Europese Commissie stelt een half miljoen Euro beschikbaar voor onderzoek naar de bestrijding van ambrosia.

Vorig jaar kiemden de ambrosiazaden gemiddeld genomen in de eerste weken van juni. April 2009 was uitzonderlijk zacht en mei en juni waren warm. Dit jaar was april wel warm maar niet zo extreem als vorig jaar en de meimaand is sinds 1991 niet meer zo koud geweest. Het zorgde ervoor dat ambrosiazaden nog niet ontkiemden. Door de warm tot hete en zeer droge omstandigheden in juni en vooral het begin van juli werd de kieming verder vertraagd. Het gevolg is dat de meeste ambrosiazaden pas de afgelopen twee weken gekiemd zijn. Door de recente neerslag zit er voldoende vocht in de bodem en zijn de groeiomstandigheden sterk verbeterd.

Bloei in augustus en september verwacht
Volgens de Pollenplanner op www.allergieradar.nl worden de eerste ambrosiapollen pas vanaf 20 augustus in de lucht verwacht en aan het einde van september is de bloeiperiode weer voorbij. De verwachting is gebaseerd op een model dat met de pollentellingen van het Leids Universitair Medisch Centrum, het Elkerliek Ziekenhuis en het Duitse Delmenhorst is ontwikkeld. Aangezien het getelde aantal ambrosiapollen tot nu toe nog zeer beperkt is moet nog blijken in hoeverre de bloeiverwachting voor ambrosia klopt. In de herfst van 2006 werden eind september en de eerste helft van oktober nog een groot aantal bloeiende ambrosiaplanten in Nederland aangetroffen. De herfst van 2006 was dan ook wel de warmste ooit gemeten. Tot 15 oktober hadden we toen temperaturen die vergelijkbaar waren met de de gemiddelde zomertemperatuur in ons land. Als we dit jaar ook een warme herfst krijgen dan kan de bloei ook dit jaar langer dan tot eind september aanhouden.

Opmars in Europa
De hooikoortsplant ambrosia is met een sterke opmars in Europa bezig. In Zuid-Europese landen zoals Hongarije, Italië en Frankrijk zorgt de plant voor veel overlast. Grote aantallen mensen ondervinden daar hooikoortsklachten na blootstelling aan het pollen. Het pollen van ambrosia is zeer allergeen. Dit betekent dat mensen snel een gevoeligheid voor het pollen opbouwen en bij een relatief lage pollenconcentratie al klachten ondervinden.

Ambrosia in vogelzaad
De plant wordt de afgelopen jaren steeds vaker in Noord-Europese landen aangetroffen, tot in Zweden en Finland toe. Ook in Nederland is ambrosia de afgelopen jaren op honderden locaties gemeld. De plant is in staat gebleken zich snel over Europa te verspreiden via de handel in zaadmengsels voor onder andere vogelvoer en bloemrijke zaadmengsels. Recent onderzoek naar de aanwezigheid van ambrosiazaden in 17 zaken van in Nederland verkrijgbaar vogelzaad heeft laten zien dat in 65 procent van die zakken ambrosia zat. Hiervan bleek 64 procent kiemkrachtig te zijn. Vergelijkbare percentages zijn in Duitsland aangetroffen. Ambrosia blijkt voor te komen in zowel mengsels met grote als kleine zaden. Verontreiniging met ambrosiazaden moet vooral verwacht worden in voer dat afkomstig is uit Oost-Europa, Hongarije, Frankrijk, Italië en Oostenrijk.

Dat zaadmengsels de belangrijkste bron van verspreiding zijn, wordt ondersteund door de waarnemingen die via www.natuurkalender.nl zijn doorgegeven. 79 procent van de ambrosiawaarnemingen wordt in tuinen gedaan, 14 procent in bermen en 8 procent in de vrije natuur. De afgelopen winter is koud geweest met veel sneeuw. Het is waarschijnlijk dat veel mensen de vogels in hun tuin bijgevoerd hebben. Hiermee hebben ze ongewild meegeholpen aan het uitzaaien van ambrosia.

Half miljoen Euro
Vanwege het toenemende ambrosiaprobleem in Europa stelt de Europese Commissie een half miljoen Euro beschikbaar voor onderzoek naar bestrijdingsmogelijkheden. Op basis van dit experimentele onderzoek moeten aanbevelingen opgesteld worden hoe ambrosia aangepakt kan worden waarbij het effect op andere planten en dieren tot een minimum beperkt worden.

Tekst: Arnold van Vliet, Wichertje Bron & Sara Mulder, De Natuurkalender, Wageningen University
Foto’s: Arnold van Vliet