Tien jaar campagne tegen exotische hooikoortsplant Alsemambrosia

Waarom een landelijke campagne?

Tien jaar geleden zijn we gestart met de Ambrosiacampagne met als doel verlenging van het hooikoortsseizoen te voorkomen door uitbreiding van Alsemambrosia tegen te gaan. In die tien jaar zijn in Nederland circa 2500 waarnemingen van Alsemambrosia verzameld. We stimuleren beheerders om de planten zo vroeg mogelijk in het seizoen te verwijderen, bij voorkeur voordat de planten bloeien en zeker voordat de zaden rijp zijn. Zaden kunnen immers tot veertig jaar kiemkrachtig blijven, wat het bestrijden extra lastig maakt. De plant is al behoorlijk bestendig en wordt op allerlei plaatsen ieder jaar opnieuw gevonden. Daarnaast worden ook ieder jaar nieuwe groeiplaatsen ontdekt. Uitbreiding door aanvoer met bijvoorbeeld vogelvoer is nihil, zo blijkt uit de testen die NVWA al een aantal jaren uitvoert.

De hooikoortsplant Alsemambrosia (Ambrosia artemisiifolia) komt van oorsprong niet uit Nederland, maar is onbedoeld via de handel in Europa terechtgekomen. De eerste waarneming in Nederland dateert alweer van rond 1875, maar sinds 1996 is de soort aan een opmars bezig. Alsemambrosia houdt van warmte en komt vaak op in omgewerkte grond. Het pollen (stuifmeel) van de plant kan hevige hooikoortsklachten veroorzaken en omdat de planten pas laat bloeien (augustus-oktober) kunnen ze het hooikoortsseizoen verlengen. Om dit te voorkomen zetten FLORON, het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), de Natuurkalender/Wageningen Universiteit, de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) en Pollennieuws/Flora van Nederland zich in om de opmars te stoppen. Dit doen we middels de jaarlijkse Ambrosiacampagne, die vandaag weer van start gaat.

Resultaat van de campagne

Elk jaar roepen we iedereen op om waarnemingen van Alsemambrosia door te geven en planten te verwijderen. Veel betrokken burgers hebben ons de afgelopen jaren geholpen door snel waarnemingen van deze soort door te geven en in eigen tuin de planten te verwijderen. Waarnemingen uit openbare ruimte, zoals parken, bermen of natuurgebieden, geven we tijdens de campagne binnen enkele dagen na binnenkomst door aan de beheerder. Hierbij verzoeken we om de plant(en) weg te halen en geven we informatie over de locatie en hoe de planten effectief verwijderd kunnen worden. We vragen ook om een terugkoppeling wat er gedaan is. De afgelopen vier jaar hebben we meer dan 500 waarnemingen in ruim 250 brieven doorgegeven aan ongeveer 100 beheerders uit heel Nederland (voornamelijk gemeenten). De gegroepeerde schriftelijke (per e-mail) en telefonische reacties van de afgelopen vier jaar staan hieronder opgesomd.

Over het algemeen valt op dat we steeds meer respons krijgen en dat er vaker actie wordt ondernomen door de beheerder: een zeer mooie ontwikkeling! Echter, op een deel van de meldingen komt helemaal geen reactie, ook niet na navraag. Daarnaast geeft een aantal beheerders aan de soort niet te verwijderen. Dat is weliswaar een afnemend aantal, maar dit geeft ook aan dat er meer nodig is om de hooikoortsplant onder controle te krijgen. Tenslotte merken we dat het niet altijd gemakkelijk is om beheerders aan te spreken op het verwijderen van Alsemambrosia als de planten op de grens van twee beheersgebieden staat. Het zou mooi zijn als beheerders in dit soort situaties gezamenlijk optrekken. 

Meer waarnemingen in openbaar groen in warme jaren!

Alsemambrosia houdt van warmte. In de warme jaren 2018 en 2019 hebben we dan ook relatief veel waarnemingen binnengekregen uit openbaar groen, namelijk 130 tot 140 tegenover 83 in zowel 2017 als 2016. Alsemambrosia produceert vooral rijpe zaden in jaren met een warm najaar. Bovendien zijn veel van de geschikte groeiplaatsen door de warme jaren relatief open van structuur, met kale grond, waar eenjarige planten zoals Alsemambrosia goed kunnen kiemen. We verwachten daarom ook dat er in 2020 weer veel planten op zullen komen.

Help mee!

Om deze hooikoortsplant onder controle te houden en hooikoortsklachten in het najaar te verminderen is actie nodig! Iedereen kan meehelpen door:

• Waarnemingen direct te melden via digitale platformen zoals de speciale smartphone-app snApp de exoot, via de NOVA-app of via waarneming.nl.
• Planten te (laten) verwijderen op gemeentegrond (pdf: 751 KB)
• Planten te verwijderen uit eigen tuin (pdf: 700 KB)

Staat er veel of al vele jaren Alsemambrosia in de buurt? Plaats dan een persbericht in de lokale krant! Hiervoor is er een kant-en-klaar persbericht beschikbaar. Dit is (gratis) aan te vragen via info@floron.nl.

Meer informatie

• Klik hier voor meer informatie over de campagne.
• Hulp nodig bij de herkenning? Klik hier of hier voor een video met uitleg en hier voor een folder (pdf: 9,4 MB).

Tekst: Baudewijn Odé en Michiel Verhofstad, FLORON; Jenneke Leferink, NVWA; Maurice Martens, Flora van Nederland / Pollennieuws; Arnold van Vliet, Wageningen Universiteit; Letty A. de Weger, LUMC
Foto's: Ruud Beringen; Willem Braam; Sascha van der Meer
Figuur: FLORON