Exotische waterplanten in de kou gezet

Bericht uitgegeven door stichting FLORON op maandag 18 januari 2010

Een maand geleden alweer waagden de eerste schaatsers zich op natuurijs. Dat er nu op die plaatsen nog steeds een ijsvloertje ligt is – afgezet tegen de laatste jaren – uitzonderlijk. Niet iedereen is daar blij mee. Ook onder de planten wordt er verschillend over gedacht.

	Grote waternavel

Juist onder de waterplanten bevinden zich veel soorten met een herkomst uit den vreemde. En in ‘Nederland Waterland’ merken we dat bij uitstek. Transport over water is niet alleen voor economische goederen van belang, het natuurlijk leven bedient zich er eveneens van. Het opduiken van exotische waterplanten vindt zijn oorsprong overigens minstens zoveel in het lozen van aquarium- en vijverleven in de natuur. Ook soorten die daarbij in een voor hen afwijkend leefmilieu terecht komen weten zich verrassend goed te handhaven. Soms kunnen zij zich daar zelfs explosief uitbreiden en daarmee ecologische en economische schade veroorzaken.

Van een stevige winter zou je verwachten dat hij uitkomst kan bieden tegen deze ongewenste wildgroei. De vorst scheidt het kaf van het koren. Inheemse plantensoorten zijn aan de koude omstandigheden aangepast; nieuwkomers uit warmere streken zijn er niet tegen bestand. Toch lijkt de effectiviteit van deze natuurlijke ‘koude-zeef’ beperkt. Althans in de winters van de laatste decennia. Het aantal groeiplaatsen en de omvang van de populaties exoten nemen in strengere winters af, maar er overleeft genoeg om de expansie vervolgens weer te hervatten.

Grote waternavel is zo’n invasieve exoot, een waterplant afkomstig uit Zuid-Amerika die hier vanaf midden jaren negentig snel tot plaagsoort is uitgegroeid. 1995 was een van de eerste jaren dat de soort op een beperkt aantal plekken massaal werd aangetroffen. Het daarop volgende jaar werd met enige geruststelling geconstateerd dat de strenge winter zijn werk had gedaan. Maar weer een jaar later (na alweer een relatief strenge winter) moesten we vaststellen dat deze soort zich alsnog in hoog tempo uitbreidde. Hoe streng de winter 2009/2010 is voor exotische waterplanten valt pas over een aantal maanden te beoordelen. Eerst maar onbekommerd verder schaatsen.

Tekst: Wout van der Slikke, FLORON
Foto: Baudewijn Odé