Bijna uitgestorven eikelmuizen hebben jongen

In Limburg zijn enkele nesten van jonge eikelmuizen gevonden. Dit is zeer bijzonder omdat kenners deze soort als bijna uitgestorven beschouwen. De Zoogdiervereniging VZZ ziet de vondst als een hoopgevend teken voor de muizensoort die in Zuid-Limburg voorkomt.

In het gebied rond Eijsden zijn twee nesten met zes jongen en twee volwassen eikelmuizen ontdekt in speciaal voor de eikelmuizen opgehangen kastjes. Op een derde plek is een mogelijk zwangere eikelmuis gezien en op plek vier is veel nestmateriaal naar binnen gesleept, ook een aanwijzing voor een mogelijke zwangerschap. In september 2007 werd in hetzelfde gebied één nest met vier jongen en een volwassen eikelmuis gevonden.

De eikelmuis is volgens wetenschappers een van de meest bedreigde soorten in Nederland. Dat maakt de vondst van twee nesten met jongen bijzonder. Deze vondst is gedaan door Jean Creuwels en Rian Pulles, vrijwilligers van het grensoverschrijdend verspreidingsonderzoek Eikelmuizen.

In Nederland kwam de soort vroeger in een groot deel van Zuid-Limburg voor. Er zijn momenteel nog slechts twee gebieden waar de soort recentelijk gezien is: het Savelsbos in het oostelijk Maasdal en het Cannerbos in het westelijk Maasdal. De eikelmuis is daarmee verdwenen uit 13 van de 15 van oudsher bekende leefgebieden in Limburg. De sterkste achteruitgang is van recente datum, deze heeft zich voltrokken in de laatste 30 jaar, vooral na de grootschalige ruilverkaveling vanaf 1979.

In Nederland is in 2007 een groot onderzoek naar de eikelmuis begonnen, uitgevoerd door de Zoogdiervereniging VZZ samen met Studio Wolverine en in nauwe samenwerking met de Zoogdierenwerkgroep van Natuurpunt uit Vlaanderen en het Natuurhistorisch Genootschap in Limburg. Dit onderzoek is mogelijk gemaakt door financiële medewerking van Provincie Limburg als onderdeel van Platteland in Uitvoering en de Gegevensautoriteit Natuur van het Ministerie van LNV. In 2007 werden slechts 9 eikelmuizen gezien. Nu dus al meer dan het dubbele aantal!

 Er is op zeer korte termijn grote actie noodzakelijk om de eikelmuizen voor uitsterven in Nederland te behoeden. Wetenschappers pleiten voor het behoud, herstel en uitbreiding van kleine landschapelementen. Dat zijn boomgaarden, volkstuintjes, houtsingels, graften, kleinschalig akkerland en soortenrijke bosmantelzomen. Deze zijn de enige garantie voor het voortbestaan van de eikelmuizen, die door hun leefwijze in deze landschapelementen ook wel ‘fruitdiefjes’ genoemd worden. Vooral ook het feit dat de dieren zeven maanden per jaar grotendeels slapend doorbrengen, maakt eikelmuizen kwetsbaar.

Tekst: Richard Witte van den Bosch, de Zoogdiervereniging VZZ

Foto's: Jean Creuwels en Rian Pulles