Eikelmuis in beeld gebracht met minidocu en resultaten van zenderonderzoek

Bijdragen aan herstel van de eikelmuis

De eikelmuis is in ons land ernstig bedreigd door onder andere habitatverlies. Ook is hij erg onbekend: de meeste mensen weten niet wat een eikelmuis is, er waren geen beelden beschikbaar en er is weinig onderzoek gedaan naar dit dier. Het zenderonderzoek van dit jaar heeft een beeld gegeven van hoe de eikelmuis zijn leefgebied in Limburg gebruikt. Zowel overdag als hij slaapt, als ’s nachts wanneer hij voedsel zoekt. Met deze informatie kan het leefgebied optimaal worden hersteld. De komende vier jaar gaan terreinbeheerders, gemeente en provincie daarmee aan de slag. Coördinator van de werkzaamheden Anke Brouns: “De resultaten van het zenderonderzoek komen precies op tijd voor de uitvoering van het eikelmuisbeschermingsplan."

Dichte brede struiklagen met fruit en noten

Een van de interessante resultaten is dat eikelmuizen in oud bos met natuurlijke holtes in bomen toch vaak kiezen voor deze holtes naast de extra ter beschikking gestelde nestkasten. In jong bos blijken de nestkasten echter essentieel te zijn. Oude bomen blijken daarom erg belangrijk in de hellingbossen. Dit en nog meer hoogtepuntjes hoor je op 19 december om 15.30 uur tijdens het webinar op het YouTube kanaal van de Zoogdiervereniging. Het webinar is daarna terug te kijken.

Ellen van Norren, een van de onderzoekers, licht nog een tipje van de sluier op.
“Uit voedselonderzoek wisten we al dat eikelmuizen vooral beestjes eten zoals miljoenpoten, slakken en spinnen, aangevuld met bessen en noten. Ook weten we dat een dichte struiklaag belangrijk voor ze is. Het zenderonderzoek liet zien dat ze in die dichte struiklaag ’s nachts een voorkeur hebben voor braam, kruisbes, hazelaar, vlier en aalbes. Maar ze hebben niet specifiek één soort struik nodig.” Opvallend is dat de braamstruik in jong bos het belangrijkst is wanneer hij nog geen vruchten heeft, in mei en juni.  Van Norren: “Waarschijnlijk schuilen de eikelmuizen er dan in met hun jongen.”

Eikelmuizen hebben ook plekjes nodig om in weg te kruipen en overdag te slapen. De onderzoekers vonden ze meestal in nestkasten, holtes in bomen, dichte vegetatie en ook in vogelnesten. Holtes in eik, es en populier zijn favoriet. Gemiddeld hebben ze 2,6 dagrustplaatsen per dier. Maar dit wisselde behoorlijk per dier, met tussen één en zes schuilplaatsen per eikelmuis.

Er is ook een verschil gevonden tussen wilde dieren en individuen die in GaiaZOO zijn geboren in een nestkast. “Toch zien we dat juist wilde eikelmuizen meer voorkeur voor nestkasten hebben dan de gefokte dieren.” Wilde individuen gebruiken vooral bomen en nestkasten. Gefokte individuen gebruiken veel verschillende soorten dagrustplaatsen, zoals nestkasten, bomen, vogelnesten en dichte vegetatie.

Eikelmuizen zijn maar één keer in een veld gezien, daar komen ze dus nauwelijks. Dat geeft aan dat een aaneenschakeling van hagen en graften essentieel is als verbinding naar het volgende leefgebied. Deze inzichten kunnen worden gebruikt om de leefgebieden te verbeteren en met elkaar te verbinden. In het webinar wordt hier uitgebreid bij stil gestaan.

€21.000 opgehaald voor bescherming

Het zenderonderzoek was heel belangrijk. Maar het jaar van de eikelmuis kende dankzij de samenwerking van meerdere organisaties vele andere hoogtepunten. De eikelmuis kwam zelfs tien keer op tv, en in bijna alle landelijke kranten verschenen artikelen. Allerlei organisaties regelden petflessenacties, adopties, lezingen en ga zo maar door. Dit alles leidde ertoe dat er maar liefst bijna €21.000 opgehaald is voor de verbetering van het leefgebied! En daar profiteren ook heel veel andere soorten van, zoals bodembeestjes, vlinders, vogels en amfibieën. De cheque is overhandigd aan eikelmuiscoördinator Anke Brouns die het leefgebied gaat verbeteren. Alles voor een nog betere bescherming in Limburg.

Mis de unieke beelden niet

Het is dit jaar ook gelukt om de eerste beelden van wilde eikelmuizen in Nederland te maken! De korte documentaire die Erik den Boer en Bram Sturm hiervan maakten draagt er aan bij dat de eikelmuis nog bekender wordt. Deze nog niet eerder vertoonde minidocu verschijnt na het webinar op 19 december op het YouTube kanaal van de Zoogdiervereniging.

Vraag het Artis, GaiaZOO, DierenPark Amersfoort en de Zoogdiervereniging en ze zijn het erover eens: “Dit jaar was echt een feestje,” zegt Hanneke de Boer van GaiaZOO. “Het was geweldig dat de dorpen rond het leefgebied en zoveel organisaties zich met veel enthousiasme in hebben gezet. Dat voelt als een warm bad.”

Tekst: Zoogdiervereniging
Foto's: Wesley Overman; Thomas Pauw