Schimmel bedreigt es in Nederland

Bericht uitgegeven op [publicatiedatum]

De schimmel Chalara fraxinea tast de bladeren, takken en stammen van essen in Nederland aan. Deze in 2006 ontdekte schimmel verspreidde zich de laatste jaren razendsnel over Europa en heeft nu ook ons land bereikt. Jonge bomen lijken vatbaarder voor een aantasting dan oudere; ernstig aangetaste bomen kunnen zelfs doodgaan. Essen zijn belangrijke bomen in het openbaar groen en voor de houtproductie.

Eerste vondst in Nederland
Afgelopen zomer werd in het noordoosten van Nederland voor het eerst essensterfte waargenomen, veroorzaakt door de schimmel Chalara fraxinea. Eén- en tweejarige zaailingen van de gewone es waren aangetast. De bomen stonden in een relatief jonge aanplant in het openbaar groen in de gemeente Bellingwedde (Groningen). Bij vervolgonderzoek in de omgeving werd de aantasting ook vastgesteld in de omliggende gemeenten Oldambt en Menterwolde. De verdere verspreiding wordt in de komende periode onderzocht. De schimmel verspreidt zich zowel op natuurlijke wijze als via plantmateriaal.

Verspreiding
In de begin jaren negentig werd in Polen en Litouwen voor het eerst essensterfte waargenomen. In de jaren na de oorspronkelijke waarnemingen heeft de aantasting zich snel verspreid over een groot deel van Europa en is nu aanwezig in België, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Hongarije, Italië, Letland, Litouwen, Noorwegen, Oostenrijk, Polen, Slovenië, Zweden en Zwitserland. Sinds afgelopen zomer is de aantasting dus ook bekend in Nederland. Pas sinds 2006 weten we dat essensterfte wordt veroorzaakt door een tot dan toe onbeschreven schimmel die sindsdien bekend is onder de naam Chalara fraxinea. De schimmel tast de gewone es en de smalbladige es aan. Het is niet bekend of de schimmel de pluimes aantast. Tussen de verschillende bomen bestaat een verschil in gevoeligheid voor aantasting. Tot op heden lijken er geen gewone of smalbladige essen te bestaan die absoluut resistent zijn.

Schade
Essen zijn belangrijke bomen voor zowel het openbaar groen als voor de houtproductie. Chalara fraxinea veroorzaakt zowel op kwekerijen als in de productiefase aanzienlijke schade. In Denemarken zijn grote delen van het essenbestand inmiddels aangetast. Ook in andere landen wordt aanzienlijke sterfte in essenbestanden of op kwekerijen gemeld.

Symptomen
Chalara fraxinea veroorzaakt symptomen op bladeren, takken en stammen van essen. Bladeren vertonen een bruinverkleuring van de bladsteel gevolgd door afsterving en bruinverkleuring van (delen van) het blad. Op dunne twijgen ontstaan aanvankelijk
donkere verkleuringen in de bast. Bij oudere aantastingen is de bast ingezonken en lichter gekleurd. Op dikkere takken en stammen ontstaan bastverkleuringen vaak rond de aanzet van een zijtak. Deze verkleuringen zijn vaak langgerekt en kunnen uiteindelijk de tak of stam helemaal omvatten, waarna het bovenliggende deel van de boom afsterft. Jonge bomen lijken vatbaarder voor een aantasting. Maar ook in oudere bomen kan takafsterving worden aangetroffen en bij ernstige aantasting leiden tot het geheel afsterven van de boom. De diagnose kan alleen worden gesteld met behulp van
laboratoriumonderzoek.

Bron: Nieuwsbrief Plantenziekten en plagen in openbaar groen, nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit
Foto: nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit