2.516 soorten zwammen geteld in Vlaams-Brabant en Brussel

Bericht uitgegeven door Natuurpunt Studie op [publicatiedatum]

Soortenrijkdom in de zwammenwereld lijkt schier oneindig. Hoewel slechts een 100.000-tal soorten wereldwijd beschreven zijn, wordt het werkelijke soortenaantal op meer dan 5 miljoen geschat. Ook in Vlaanderen gaat het over hoge soortenaantallen. Natuurpunt Studie stelde vrijdagavond in Leuven het resultaat voor van jaren zwammen inventariseren in de provincie Vlaams-Brabant en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, wat leidde tot de publicatie van een verspreidingsatlas. In die regio staat de teller momenteel op 2.516 paddenstoelsoorten.

Met zijn 728 blz. (goed voor 2,3 kg) is “Paddenstoelen in Vlaams-Brabant en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest” een lijvig werk. De cijfers zijn dan ook indrukwekkend. Niet minder dan 185.423 waarnemingen uit de voorbije 30 jaar werden verwerkt in het boek. Aan deze gebiedsdekkende kartering werkten meer dan 300 waarnemers mee, naast alle in de regio actieve paddenstoelenwerkgroepen, 16 Natuurpunt-afdelingen en 4 Regionale landschappen, … Dankzij al deze inspanningen werd het projectgebied heel intensief onderzocht. In 82% van de 187 uurhokken van 4 bij 4 km die het projectgebied telt werden tenminste 150 soorten genoteerd.  

Meer paddenstoelen in de stad dan in agrarisch gebied
Uit de inventarisatieinspanningen blijkt dat in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in elk uurhok de kaap van de 150 soorten gerond kon worden. In het relatief bosarme Pajottenland daarentegen was het vinden van het vooropgestelde soortenaantal moeilijker dan verwacht en werd het ook niet steeds gerealiseerd. Een stedelijk milieu blijkt, althans wat zwammen betreft, soortenrijker te zijn dan intensief beheerde landbouwgebieden. Die soortenrijkdom in de stad vind je niet alleen terug in groenzones; soms volstaan kleine grasperkjes of op het eerste zicht banale overhoekjes voor een leuke paddenstoelenvondst. In een verwaarloosde bloembak in het centrum van Brussel werd zo het Dwergmosklokje (Galerina clavus) aangetroffen, een in Vlaanderen zeer zeldzame soort die in de hele provincie Vlaams-Brabant niet werd waargenomen. Samen met 25 andere soorten werd het Dwergmosklokje dan ook opgenomen in het lijstje ‘exclusief Brusselse soorten’.

Topregio voor graslandpaddenstoelen
Vlaams-Brabant herbergt meer dan eender welke Vlaamse provincie geschikt leefgebied voor bijzondere graslandpaddenstoelen, zoals wasplaten, knotszwammen en aardtongen. Die worden niet enkel gevonden in extensief beheerde, historische weilanden op leembodem zoals er in Oost-Brabant nog wel wat te vinden zijn, maar evenzeer in schrale wegbermen, niet verstoorde grasperken in parken en zelfs in mosrijke gazons in tuinen. Een voorbeeld van zo’n kenmerkende graslandsoort is de Sikkelkoraalzwam (Clavulinopsis corniculata), op Vlaams niveau een zeldzame soort, maar in Vlaams-Brabant vrij algemeen.
Met hun opvallende kleuren vormen wasplaten een populaire soortgroep. Tijdens het atlasproject werd het opsporen van nieuwe vindplaatsen van wasplaten dan ook een hype bij tal van natuurstudieliefhebbers. Vrijwel jaarlijks werd een nieuwe wasplatensoort voor de regio aangetroffen, dankzij intensief  en gericht speurwerk.

Een atlas is nooit af
Eind 2009, na de afronding van het karteerwerk, stond de teller op 2.516 soorten zwammen voor de provincie. En net zoals dat bij elke atlas het geval is, is dat aantal inmiddels weer opgelopen. Verspreidingsatlassen geven steeds een stand van zaken over de soortenkennis op een bepaald moment. De toename in het aantal nieuwe vondsten onder de paddenstoelen wijst erop dat de zwammeninventaris van Vlaams-Brabant en Brussel allerminst volledig is. Dat eerder deze week in het Arenbergpark nabij Leuven de Zijige inktzwam (Coprinus insignis) nog kon worden toegevoegd aan de paddenstoelenlijst van Vlaams-Brabant (én zelfs Vlaanderen!), vormt daarvan een mooie illustratie …

Het boek ‘Paddenstoelen in Vlaams-Brabant en Brussels Hoofdstedelijk Gewest 1980-2009. Verspreiding en Ecologie’ (Steeman et al., 2011) is verkrijgbaar in de Natuurpunt Winkel aan de prijs van 36 EUR voor Natuurpunt-leden en 40 EUR voor niet-leden.

Tekst: Roosmarijn Steeman, Natuurpunt Studie
Foto's: Wim Veraghtert, Natuurpunt Studie