Voorkom problemen met Jakobskruiskruid

Bericht uitgegeven door De Vlinderstichting op [publicatiedatum]

De laatste jaren is er ongerustheid over Jakobskruiskruid. Met name paardenbezitters wijzen op de giftigheid van de plant. Plaatselijk wordt de plant zelfs al intensief bestreden. Toch is het een belangrijke leverancier van nectar en stuifmeel voor veel dieren.

Jakobskruiskruid is een plant die van nature thuishoort in Nederland, in matig schrale tot schrale graslandvegetaties. De plant levert een fraai kleurenbeeld in bermen en graslanden door de mooie gele bloemen. Daarnaast is het een heel waardevolle nectar- en stuifmeelleverancier. Zo zijn er meer dan 150 Nederlandse soorten insecten bekend die de plant gebruiken als voedselplant, waaronder 32 soorten bijen, 38 soorten zweefvliegen en 38 soorten vliegen. Ook van 27 soorten dagvlinders (de helft van alle Nederlandse soorten) zijn waarnemingen op Jakobskruiskruid bekend. Negen hiervan zijn Rode Lijstsoorten, soorten dus die kwetsbaar zijn en worden bedreigd. De plant is inderdaad giftig. De stoffen die de giftigheid veroorzaken zijn pyrrolizidine alkaloïden. Het gif grijpt vooral aan op de lever, maar ook in mindere mate op de nieren en longen.

Jakobskruiskruid kan niet kiemen in dicht en bemest grasland. Ook in minder bemeste omstandigheden waar wel een gesloten zode is, vindt nauwelijks kieming plaats. De plant vestigt zich het beste op gestoorde open plekken. Goed beheer van grasland zal er toe leiden dat de plant er niet voorkomt. Er zijn ook natuurlijke ‘vijanden’ van het Jakobskruiskruid. Op dit moment kun je veel planten zien die vrijwel helemaal zijn opgegeten door de zogenaamde zebrarupsen van de Sint-Jacobsvlinder (Tyria jacobaeae) met hun mooi geel-zwart gestreepte lijf. De rupsen slaan de gifstoffen op in hun lichaam en zijn daarmee oneetbaar voor hun meeste vijanden. Laat planten met rupsen met rust en maai ze niet weg. Laat de Sint-Jacobsvlinder rustig haar werk doen. Deze vlinder krijgt vast vanzelf wel moeilijker, want inmiddels is bekend dat Jakobskruiskruid niet erg lang op dezelfde plek kan standhouden. Uit Wagenings onderzoek is gebleken dat de plant zijn eigen standplaats ongeschikt maakt voor hernieuwde groei door schimmels en bacteriën in de grond achter te laten.

Zolang Jakobskruiskruid nog aanwezig is zijn er nog een aantal tips voor verontruste paardenbezitters. Voorkom overbegrazing: de open plekken die daardoor ontstaan bieden prima vestigingsmogelijkheden voor de plant! Controleer het land regelmatig op de aanwezigheid van de plant en verwijder de kruiskruid handmatig (met handschoenen aan). Zo zult u geen last krijgen met de plant en hoeft deze niet grootschalig en intensief bestreden te worden zodat al die bijen, zweefvliegen en vlinders er van kunnen blijven genieten. Bekijk ook de speciale pagina over Jakobskruiskruid.

Tekst: Kars Veling, De Vlinderstichting
Foto's: Joost Geraets, Kars Veling