Inzicht in indicatoren, streefwaarden en maatregelen voor vitaal bos

De afnemende vitaliteit zet de biodiversiteit en bosontwikkeling onder druk, evenals de diensten en functies die bossen leveren. Het is daarom van belang om de vitaliteit van de bossen te verbeteren en dit is dan ook een prominent thema in de Bossenstrategie. Om vitaliteit beter in beeld te krijgen, zijn de projecten 'Kleinschalig klimaatslim bosbeheer' en 'Revitalisering met houtoogst' gestart. Stichting Probos, de Bosgroepen en Wageningen Environmental Research hebben een definitie, indicatoren, streefwaarden en (herstel)maatregelen voor vitale bossen vastgesteld. De tussenresultaten van de twee projecten zijn nu verwerkt in een rapport. 

Definitie vitaal bos

In het kader van deze projecten is een definitie opgesteld voor vitaal bos: “Een vitaal (en veerkrachtig) bos is een bosecosysteem dat, nu en in de toekomst, verstoringen en milieuveranderingen kan ondervangen en zich hieraan aanpast waardoor de aan bos gebonden biodiversiteit en diensten zich handhaven en kunnen ontwikkelen.” 

Naast het opstellen van de definitie is gekeken naar de indicatoren en streefwaarden die bij een vitaal bos horen. “Bij het opstellen van de definitie was het ook van belang om verschillende indicatoren van een bos te identificeren, en waar mogelijk te kwantificeren, zodat het duidelijk is wanneer een bos gevitaliseerd moet worden en op welk moment de ingrepen succesvol zijn geweest”, stelt Gino van Maaren, adviseur bij Stichting Probos.  

Voor vitalisering van het bos is gekeken naar bestaande maatregelen en welk effect deze maatregelen hebben op de verschillende indicatoren. Zowel de indicatoren als de maatregelen zijn ingedeeld in drie overkoepelende thema’s: soortensamenstelling, bosstructuur en standplaats. Als blijkt dat het bos niet vitaal (genoeg) is, kan met deze indicatoren de vitaliteit van het bos getoetst worden en kunnen de beschreven maatregelen toegepast worden.  

Meer onderzoek nodig om alle streefwaarden te kunnen bepalen 

Niet voor alle indicatoren was het mogelijk om streefwaarden op te stellen, omdat nog te weinig onderzoek is gedaan. “Voor de indicator 'bosstructuur' bijvoorbeeld, is nog onvoldoende bekend hoe structuurrijk een vitaal bos zou moeten zijn”, zegt van Maaren. “We weten dat structuur goed is voor biodiversiteit, maar wanneer is er voldoende structuurvariatie?” Daarnaast is ook niet voor elke maatregel duidelijk welke effecten het gaat hebben op de indicatoren. De projecten worden daarom vervolgd met experimenten in het veld en data-analyses waarbij verschillende indicatoren en maatregelen worden getest.

Meer informatie

• De tussenresultaten van de twee projecten 'Kleinschalig klimaatslim bosbeheer' en 'Revitalisering met houtoogst' zijn nu verwerkt in het rapport ‘Vitalisering van het Nederlandse bos: definitie, indicatoren en maatregelen’ van Stichting Probos, Bosgroep Midden Nederland, Bosgroep Zuid Nederland en Wageningen Environmental Research.
• Bijbehorende folder (samenvatting van het rapport) Vitaal bos: indicatoren en streefwaarden (pdf: 426 KB).
• De projecten zijn onderdeel van het Kennisprogramma ‘Klimaatslim Bos- en Natuurbeheer’ en mogelijk gemaakt met financiering van het ministerie van LVVN.  

Tekst en foto's: Bosgroepen; Probos; Wageningen Environmental Research in het kader van Klimaatslim Bos- en Natuurbeheer