Nieuw in Leiden: rivierdonderpaddenhotels

In drie jaar tijd voerde een groot team van gemotiveerde Leidenaars in totaal 255 inventarisatierondes uit, gericht op stadsvissen. In de heldere grachten bleken twee methoden heel succesvol: snorkelen (met speciale toestemming) en zaklampvissen. Maar er werden ook vissen gespot door overdag rustig langs te oever te lopen, met een doorzichtige kano door de grachten te varen en door opgevist drijf- en grofvuil uit te pluizen. 

Interessante vondsten

Gedurende de onderzoeksjaren zijn er in de Leidse grachten 17 vissoorten geteld en werden er bijna 2.500 waarnemingen gedaan. De baars bleek de meest talrijke soort; bijzonder waren de eerste waarnemingen van bot en marmergrondel in Leiden. Andere leuke soorten in de Leidse grachten zijn de kleine modderkruiper, aal, rivierdonderpad, vetje en winde.

Stadshabitats en nesthulp

Het monitoren maakte duidelijk dat de stad bijzondere onderwaterhabitats herbergt. Behalve waterplanten bleken ook fietsen, puin en ander afval dienst te doen als voedselbron, schuil- en paaiplaats. Het belang daarvan voor vissen lijkt best groot, en bij een opschoonactie laat men nu bewust hier en daar wat liggen. Momenteel wordt geëxperimenteerd met ‘rivierdonderpaddenhotels’ gemaakt van dakpannen. Deze dienen als nieuwe schuilplaats wanneer grofvuil van de bodem is verwijderd in verband met de plezier- en beroepsvaart. De eerste hotelkamers zijn al bewoond. Mede door dit succes werkt de gemeente Leiden nu samen met de vrijwilligers om bij het vernieuwen van beschoeiingen vervangende woonruimte aan te kunnen bieden aan rivierdonderpadden.

Betrokkenheid

Het vissenmonitoringsproject is opgezet door Aaf Verkade en de KNNV Leiden e.o. Het vindt plaats met medewerking van het Hoogheemraadschap van Rijnland en RAVON. De gemeente Leiden ondersteunt het project van harte. RAVON kende het project in 2015 de Stimuleringsprijs toe, omdat Aaf op haar eigen unieke wijze natuurbeleving, natuurbescherming en natuureducatie combineert. Dit project is een goed voorbeeld van hoe bewoners betrokken worden bij de stadsnatuur in hun directe omgeving. Veel omwonenden komen kijken en helpen ook mee. Voor eenieder is er wel iets te doen, zoals meevissen naar afval, waarnemingen turven, uitleg geven over soortherkenning of omstanders te woord staan. Het project draagt op deze manier bij aan meer bewonersparticipatie, buurtcohesie en de leefbaarheid in de wijk. De gemeente is zó enthousiast over het project, dat ze sinds 2016 de uitbreiding naar andere wijken stimuleert, en met succes! Sinds de start vindt er steeds meer kennisuitwisseling en afstemming plaats met scholen, rederijen, wijkverenigingen en sportvissers.

Het artikel 'Drie jaar vissenmonitoring in Leiden' is hier te downloaden (pdf, 152 KB). Op de website onderwaterinleiden.nl is meer te lezen en vind je ook de agenda, zodat je eens bij een activiteit kunt gaan kijken. 

Kijk voor meer informatie op www.ravon.nl

Tekst: Jeroen van Delft, RAVON; Aaf Verkade, Onderwaterinleiden.nl
Foto’s: Irene Sahner, Jelger Herder, Aaf Verkade