Slimme technologie volgt migrerende vissen in de Waddenzee

De Waddenzee is een belangrijk habitat voor diverse vogels, vissen en zeezoogdieren. Vissen gebruiken dit gebied om te jagen, te groeien en te migreren tussen zoetwatergebieden en de Noordzee. Ondanks beschermingsmaatregelen blijft het aantal migrerende vissen afnemen. Visserij, habitatvernietiging en klimaatverandering zijn mogelijke oorzaken. Het is echter onduidelijk waar en wanneer vissen de meeste bedreigingen ondervinden. Dit maakt effectieve bescherming moeilijk.

Om dit object in te laden dien je marketing-cookies te accepteren.Jena volgt grote vissoorten in de Waddenzee (Bron: Waddenvereniging)

Bewegingsecologie als beschermingsinstrument

Het bestuderen van dierbewegingen, ‘movement ecology’ genoemd, helpt wetenschappers om migratiegedrag en gebruik van de leefomgeving te begrijpen. Dit inzicht is cruciaal voor het voorspellen van de impact van visserij en milieuveranderingen op de overleving en voortplanting van vissen. Er zijn verschillende technieken beschikbaar, die elk hun eigen sterke en zwakke punten hebben.

Innovatieve volgmethoden

Edwards en haar team gebruiken verschillende volgtechnieken: satelliet-, akoestische zenders en ‘biologgers’. Deze laatste slaat continu de omgeving, de temperatuur en de diepte van de vis op. Op deze manier worden visbewegingen in en buiten de Waddenzee bestudeerd. Door deze technieken te combineren, is het mogelijk om zowel lokale als langeafstandsbewegingen onderwater te registreren. De grootte van het vislichaam bepaalt welk type zender gebruikt kan worden. Daarom werd eerst onderzocht welke migrerende vissen in de Waddenzee groot genoeg waren voor dit onderzoek. Dit blijken 28 vissoorten te zijn. Zes van deze soorten worden ernstig bedreigd en hebben dus extra belang bij het onderzoek.

Voorbeeldsoorten en toekomstig onderzoek

Het onderzoek toont aan welke inzichten verkregen kunnen worden door zenderdata van vier vissoorten te analyseren: de zeebaars, de diklipharder, de zeeforel en de ruwe haai. Deze voorbeelden zijn niet alleen inspiratie voor toekomstig onderzoek naar vismigratie, maar kunnen ook bijdragen aan de bescherming van migrerende vissen in de Waddenzee. Door nauwkeurig vast te stellen welke vissen welke gebieden wanneer gebruiken, zou bijvoorbeeld de visserijdruk in deze gebieden verminderd kunnen worden tijdens cruciale periodes. Dit kan helpen om de vispopulatie op een effectieve en efficiënte manier te ondersteunen.

Beheer

Rijkswaterstaat (RWS) vindt de opgedane kennis uit het Swimway onderzoek heel waardevol, en neemt het aangepaste Swimway Receiver Netwerk de komende jaren in beheer. Ook laten zij extra vissen van zenders voorzien. Zo vergroot RWS het inzicht in hoe vissen de Waddenzee gebruiken. Daarnaast wil RWS meer leren over de inrichting en het beheer van zoet-zoutovergangen voor trekvissen.

Meer informatie

• Lees het wetenschappelijk artikel over dit onderzoek: A multi-scale tracking approach for conserving large migratory fish in an open coastal environment.
• Bekijk ook de video op de Swimway-pagina over het onderzoek van Jena.

Tekst: Malou Tichelaar, Waddenvereniging
Beeld: Mark Rademaker (leadfoto: Jena Edwards aan het werk)