In juli en augustus van dit jaar blijken de aantallen steenhommels veel lager dan in voorgaande jaren, terwijl dat voor de andere algemene soorten, akkerhommel en aardhommelgroep, niet het geval is. De steenhommel is een algemene hommel die overal in ons land voorkomt. Het is niet precies duidelijk waarom juist de algemene steenhommel het dit jaar zo slecht doet. Mogelijk heeft dit te maken met de natte maand mei van dit jaar, de natste maand ooit gemeten. Van hommels is bekend dat de aantallen van jaar tot jaar sterk kunnen wisselen. De tijd zal ons leren of de aantallen van de steenhommel in 2025 weer zullen herstellen. Met de tellingen in het Meetnet Hommels kunnen we deze trend volgen.
Goed jaar voor weidehommel en boomhommel
De weidehommel en boomhommel hebben juist een goed jaar achter de rug. De aantallen van deze soorten waren namelijk duidelijk hoger dan gemiddeld in de afgelopen jaren. In tegenstelling tot de steenhommel zijn deze twee hommels voorjaarssoorten die hun levenscyclus al voor juni voltooid hebben. Het is dus mogelijk dat deze soorten daarom minder last hebben gehad van de natte meimaand.
Lange vliegtijd
De levenswijze van hommels is anders dan die van de meeste andere insecten, met een volk dat zich in meerdere maanden ontwikkelt. Een hommelkoningin komt in het vroege voorjaar uit haar winterslaap en begint dan een kolonie. Dat nest maakt ze bijvoorbeeld in een verlaten muizennestje onder de grond. Daarin verzamelt ze nectar en stuifmeel van bloemen om de larven uit de door haarzelf gelegde en bebroede eitjes te voeren. Als de larven verpoppen, verschijnen daaruit de eerste werksters die het foerageren van de koningin overnemen. Gedurende het seizoen groeit de kolonie en neemt het aantal werksters toe. Richting het einde van het seizoen worden er nieuwe mannetjes en koninginnen geboren.
Zwart met een rode kont
De vrouwtjes van de steenhommel zijn makkelijk te herkennen. Het is namelijk de enige soort in tuinen waarvan de vrouwtjes helemaal zwart zijn met een karmijnrode achterlijfspunt. De mannetjes hebben naast een rode kont ook een gele kraag en een opvallend gele snoet, die aan een snor doet denken. Steenhommels zijn het talrijkst in juli. Ze zijn vaak te zien op bloeiende lavendel in tuinen. Verder zijn de mannetjes veel te zien op bloemrijke plekken op distels en knoopkruid.
Meetnet Hommels
In het Meetnet Hommels tellen sinds 2018 vrijwilligers eenmaal per maand hommels op een vaste telroute. Op deze manier kunnen aantalstrends bepaald worden voor de verschillende soorten in Nederland. In 2024 bestaat dit meetnet uit tegen de vijfhonderd telroutes. Kenners van hommels tellen de aantallen per hommelsoort. Beginners tellen alleen het totaal aantal hommels dat ze zien. Nieuwe tellers en telroutes zijn van harte welkom.
Meer informatie
- Meer informatie is te vinden op de website. Aanmelden kan door een bericht te sturen aan meetnethommels@naturalis.nl.
- Het Meetnet Hommels is onderdeel van het Netwerk Ecologische Monitoring. Het wordt gecoördineerd door EIS Kenniscentrum Insecten en De Vlinderstichting in samenwerking met het Centraal Bureau voor de Statistiek.
Tekst: Johan van ‘t Bosch en Dominic Dijkshoorn; EIS Kenniscentrum Insecten
Foto’s: Johan van ‘t Bosch