Op weg van natuurinclusief naar natuurgedreven

Onderzoekers Aileen Hallie en Tom van den Wijngaard van de TU Delft brachten in kaart waar het momenteel spaak loopt bij natuurinclusief werken. “Zij zagen dat we vaak te laat gingen nadenken over welke natuurinclusieve maatregelen we bij een project kunnen toepassen. Bijvoorbeeld als we al bezig waren met de uitvoering van het werk op locatie. Terwijl we zulke maatregelen al bij het ontwerp van een project moeten meenemen”, zegt Astrid van den Burg, ecoloog bij Van Gelder en betrokken bij dit project. 

Bekijk de poster op groter formaat.

Van inclusief naar gedreven

Aileen en Tom startten hun onderzoek met het idee dat de term natuurinclusief de lading niet voldoende dekt. “Daarbij voelt het alsof de natuur een soort externe partij is, die ook een rol moet krijgen. Wil je de natuur en ecologie echt centraal stellen bij infraprojecten, dan moet je natuurgedreven aan het werk”, zegt Aileen, die landschapsarchitectuur studeert en gespecialiseerd is in de effecten van lichtvervuiling in de nacht. “Bij natuurgedreven werken neem je de natuur als uitgangspunt. Dat begint al in de ontwerpfase, waarin je kijkt wat de processen in de natuur op een bouwlocatie zijn en hoe je daarop kunt ontwerpen. Zodat je zowel het infrawerk kunt maken als ook de natuurlijke processen in stand houdt en versterkt”, zegt Tom. Hij volgt dezelfde studie als Aileen, met als specialisatie stedelijke bosbouw.  

Concrete stappen bij ontwerp, aanleg en nazorg

Het resultaat van hun onderzoek is een poster met daarin concrete stappen om natuurgedreven te werken. De werkzaamheden van Van Gelder bij het herinrichten en onderhouden van straten zijn in drie projectfasen verdeeld: ontwerp, aanleg en nazorg. Die zijn vervolgens uitgesplitst in de vier thema’s licht, habitat, bomen en bodem. Astrid: “Die thema’s vereisen de meeste aandacht bij ons werk.” 

Een van de opvallendste uitkomsten vindt Astrid de hoeveelheid maatregelen die collega’s tijdens de werkzaamheden op locatie kunnen nemen. Zoals het gebruik van uitsluitend natuurvriendelijk licht, controleren of er nesten zijn op de bouwplek en het voorkomen van bodemverdrukking door zware voertuigen en verharding. Ook vertelt de poster wat opdrachtgevers - vaak gemeenten - kunnen doen als ons werk klaar is. Astrid: “We willen opdrachtgevers daarmee stimuleren om ook na het project het natuurgedreven karakter hoog te houden.”

Bewustzijn van collega’s verhogen

Het onderzoek en de poster met maatregelen passen naadloos in Van Gelders streven om natuurgedreven te werken en is een aanvulling op werken volgens de Natuurladder. Astrid: “Via ons eigen programma maken we collega’s bewust van deze thema’s, door hun kennis ervan te vergroten.” Voor aanvang van het Naturalisproject ontving de ecoloog verschillende vragen van collega’s over wat dat natuurgedreven werken praktisch betekent. “Met de poster geven we hun concrete handvatten. We delen hem uit, zodat iedereen de poster erbij kan pakken tijdens het werk.” Maar het is niet een document voor Van Gelder alleen, zegt Astrid. “Hij is voor de hele sector. We willen onze kennis delen met andere infrabedrijven en opdrachtgevers. Zodat ook zij bij hun projecten natuurgedreven aan de slag kunnen.” 

De poster biedt niet alleen heel concrete actiepunten bij het onderhoud van wegen, maar is ook bij andere infraprojecten in te zetten, zeggen Aileen en Tom. “De drie fasen komen namelijk in elk project terug. De denkwijze van deze poster is dan ook overal toe te passen.”

Tekst en foto's: Naturalis Biodiversity Centre