“De voordelen van groen zijn natuurlijk enorm”, zegt Cerian van Gestel, met ‘Jenny’ als alias/guerrilla gardener-naam. “Je krijgt een fijn gevoel van bloemen en planten. Ze trekken insecten aan, zoals wilde bijen, en dragen zo bij aan de biodiversiteit. Bij het planten ontmoet je anderen en je maakt de buurt mooier. En kijk je wat verder, dan is het goed om in tijden van klimaatverandering meer grond te hebben waar overtollig water in kan wegzakken. Ook is groen een remedie tegen hittestress.”
Tien jaar geleden startte Cerian de website Guerrillagardeners.nl. Guerrilla gardeners groeide uit tot een beweging met troepen guerrilla gardeners door heel Nederland. Met als missie grijze buurten veroveren en ze omtoveren tot groene oases.
Meer groen in steden nodig
Allemaal zeer welkom, want het recente onderzoek Stad van steen (pdf: 2,7 MB) van milieuorganisatie Natuur & Milieu laat zien dat meer dan de helft van de buurten in steden is ‘versteend’. Gemeenten maken te weinig ruimte voor groen in de openbare ruimte. Met als gevolg straten die na een heftige regenbui uren blank staan, en hittestress in steden.
Er bestaan geen wettelijke normen voor de hoeveelheid groen per woning. Wel wordt in de Nota Ruimte een richtgetal van 75 vierkante meter groen per woning genoemd (VROM, 2006). Uit het onderzoek blijkt dat in de 32 grootste gemeenten in ons land 53 procent van de buurten niet voldoet aan dit richtgetal. Nieuwbouwwijken van na 2010 scoren beter op groen dan oudere wijken. Maar ook bij een derde van de nieuwbouwwijken wordt het criterium van 75 vierkante meter niet gehaald.
Waar is het grijs? Maak het daar groen!
Natuur & Milieu geeft in het onderzoek ook een top tien van de meest en de minst versteende buurten in Nederland. Op de Groenkaart op de Atlas Leefomgeving zie je duidelijk het verschil. De Generaalsbuurt in Haarlem is een van die versteende buurten. Vergelijk je deze met de wijk Klarenbeek in Arnhem, een van de minst versteende buurten, dan oogt Klarenbeek beduidend groener dan de Haarlemse Generaalsbuurt.
Kijk op de Groenkaart op de Atlas Leefomgeving hoe jouw buurt scoort. Kan het groener? Ga dan aan de slag als guerrilla gardener.
Hete zomer en ommetjes
De hete zomer van een paar jaar geleden gaf een boost aan guerrilla gardening, zag Cerian. Veel mensen vonden de confrontatie met klimaatverandering heftig en ze wilden zelf iets doen. Het vergroenen van de buurt is dan een mooie bijdrage. “Inspireren en motiveren, dat is wat we willen. Lekker met je handen in de aarde. Je verovert de stad met groen.”
Zijn de guerrilla gardeners eenmaal bezig in hun buurt, dan komen buren vaak meehelpen. “De ene persoon enthousiasmeert de ander. Zo ontstaan er steeds meer groene plekken in de straat en in de buurt.”
Boomspiegels en andere mini-tuintjes
Okee, aan de slag! Waar kunnen we met opgestroopte mouwen en mooie planten naartoe? “Altijd op openbare terreinen", legt Cerian uit. "Dus wel gevels, maar geen muren, want die zijn van iemand. Lantaarnpalen zijn ook mooie plekken om een bloembakje aan te hangen. En boomspiegels natuurlijk.”
Voor die boomspiegels (de lege ruimtes rond bomen) organiseren de guerrilla gardeners zelfs een apart feest. “We zoeken nog gemeenten die mee willen doen met ons ‘boomspiegelfeest’ in oktober. In 2021 organiseerden we dit feest voor de eerste keer. Geveltuinen zijn bij de meeste mensen wel bekend, maar de boomspiegels worden nogal eens vergeten. Het is vaak een plek voor fietsen en vuilniszakken. Wat zou het mooi zijn als daar ook bloemen staan! Ons doel is om in 2030 álle 1 miljoen boomspiegels van Nederland vergroend te hebben.”
Inheems en gifvrij
Over de plantenkeuze zijn Cerian en de andere guerrilla gardeners duidelijk. “Inheems en gifvrij, dat is het belangrijkste bij de keuze van planten. We geven daar adviezen over, maar we doen dat niet dwingend. Kleur en fleur in de buurt is het doel. Het gaat erom dat mensen een eerste stap zetten.”
Het wordt steeds duidelijker dat de achteruitgang van planten en dieren schrikbarend groot is. Ook daar zien de guerrilla gardeners een rol weggelegd voor de vergroening. “Het is een groot mondiaal probleem dat je bij je eigen voordeur aanpakt. Maak je eigen straat en je eigen buurt groen! En doe het op de manier die bij je past.”
Ook zin om je buurt groener te maken?
Tips van guerrilla gardener Cerian
- Begin klein
Pak niet meteen een hele buurttuin aan, maar begin met een geveltuin of een boomspiegeltuin. Zet een bloembak neer bij je voordeur. “Bloembolletjes langs een heg zijn ook leuk. Voor de echte thrillseekers: gooi ’s nachts wat bloembommetjes neer!”
- Plant een uitgebloeide bloembol
Rond maart / april hebben veel mensen uitgebloeide bloembollen in huis. Fantastische grondstof voor guerrilla gardenen. Want, nee, die gaan niet de vuilnisbak in! Plant ze ergens in je straat en volgend voorjaar verras je al je buurtgenoten. Tip: neem een grondboor mee. De grond kan erg hard zijn. - Plant een paar zaadjes
Vooral een zonnebloem doet het erg goed. De paar zaadjes die je in een lege plantenbak of rond een boom plant zorgen een paar maanden later voor een gele oase. Tip: gebruik een pen of potlood om het gat te maken waar je zaadje in kan. - Maak een geveltuintje
In veel gemeenten mag je een tegel diep voor je huis gebruiken voor een tuin. Met één tegel ben je er al! Tegel opwippen en wat zand vervangen door potaarde. Dan een plantje erin (bijvoorbeeld lavendel, deze is vrij robuust en kan tegen mensen die er langs lopen) en je tuin is klaar! Kijk op de website van jouw gemeente wat er mogelijk is. - Plan je tuin
Zorg voor bloeibogen. Zo is er in alle seizoenen iets te doen voor de insecten. Check welke bijen bij jou in de regio voorkomen. Anders is je plant soms niet geschikt voor die bepaalde soort.
Meer informatie
- Kijk voor meer tips op Doe mee met de groene revolutie - Guerrilla Gardeners.
Tekst: Mirjam Kroeze, Atlas Leefomgeving
Beeld: Kars Veling; Pixabay; Thomas Duiker; foto-archief Atlas Leefomgeving
Kaart: Atlas Leefomgeving