Bescherming van Caribische riffen tegen het invasieve koraal Unomia stolonifera

Invasieve soorten zijn dieren of planten uit een andere regio van de wereld die niet thuishoren in hun nieuwe omgeving. Deze soorten kunnen grote ecologische effecten hebben door de inheemse flora of fauna te decimeren. Ze kunnen grote economische verliezen veroorzaken en gevolgen hebben voor de menselijke gezondheid. Invasieve soorten vormen ook een aanzienlijke bedreiging voor mariene ecosystemen wereldwijd, waaronder de Nederlandse Cariben. Een van deze indringers is de octokoraalsoort Unomia stolonifera of 'Pulsing Xenia', oorspronkelijk afkomstig uit de Indo-Pacific. Met zijn snelle groei en gebrek aan natuurlijke vijanden kan deze soort inheemse soorten wegconcurreren en kwetsbare mariene habitats zoals zeegrasvelden en koraalriffen verstoren. Met de potentiële dreiging van uitbreiding naar de (Nederlands) Caribische eilanden, zijn dringende actie en bewustwording essentieel om de mariene biodiversiteit en lokale economieën te beschermen tegen mogelijke catastrofale gevolgen.

Achtergrond

Het invasieve zachte koraal Unomia stolonifera werd voor het eerst geïdentificeerd in 2014, voor de kust van Venezuela. Aangenomen wordt dat het is geïntroduceerd via de illegale aquariumhandel. Omdat deze soort zich seksueel en ongeslachtelijk kan voortplanten (of fragmenteren), kunnen zelfs kleine stukjes uitgroeien tot nieuwe koralen om zich te verspreiden. Eenmaal geïntroduceerd, nam het koraal snel ondiepe riffen en hard substraat over op een diepte van nul tot vijftig meter, waarbij het lokale koralen en zeegras wegconcurreerde om ruimte. Uit vervolgonderzoeken bleek dat deze koraalsoort een gemiddeld dekkingspercentage van maar liefst 80 procent had, waarmee het inheemse koralen ver overtrof. In sterk gekoloniseerde gebieden verdwijnen vissen door verlies van leefgebieden.

In 2022 werd tijdens een onderzoek in Cuba door de Universiteit van Havana een onbekend octokoraal ontdekt dat later werd geïdentificeerd als de invasieve Unomia stolonifera. Het vermoeden bestaat dat de koraallarven zijn meegelift in ballastwater van olietankers afkomstig uit Venezuela, aangezien nabijgelegen locaties grenzend aan Venezolaanse havens zwaar zijn getroffen door de invasie.

Hoe te helpen?

Preventie door continue monitoring, met name in gebieden met een hoog risico, zoals zeehavens en oliefaciliteiten, is van het grootste belang. Vroege opsporing speelt een cruciale rol bij het verminderen van de dreiging van Unomia stolonifera.

Ook de betrokkenheid en het bewustzijn van het publiek zijn van vitaal belang. Lokale gemeenschappen, recreatieve duikers, toeristen en alle belanghebbenden worden aangespoord om deel te nemen aan vroege opsporingsinspanningen door waarnemingen (foto, locatie en datum) van dit invasieve koraal te melden aan hun respectievelijke Protected Area Management Organization (PMO’s)- Fundacion Parke Nacional Aruba (FPNA), STINAPA Bonaire, CARMABI Curaçao, Saba Conservation Foundation (SCF), Nature Foundation St. Maarten (NFSXM) en St. Eustatius National Parks (STENAPA). Als een waarneming wordt bevestigd, volg dan de aanbevelingen van de lokale PMO’s.

Sleutels tot succes

Ondanks de uitdagingen is vroege opsporing de sleutel tot het verminderen van de dreiging van Unomia stolonifera. Met voortdurende waakzaamheid, onderzoek en betrokkenheid van de gemeenschap is er hoop om dit potentiële probleem in te dammen voordat het een grote bedreiging wordt.

Meer informatie

• Unomia stolonifera op GBIF.org.
• Artikel Presencia en Cuba de la especie marina invasora Unomia stolonifera (Gohar, 1938) (Octocorallia, Alcyonacea). Acciones para su control y eliminación, gepubliceerd in Revista de Investigaciones Marinas.
• Artikel The invasive octocoral Unomia stolonifera (Alcyonacea, Xeniidae) is dominating the benthos in the Southeastern Caribbean Sea, gepubliceerd in Memoria de la Fundación La Salle de Ciencias Naturales.
• Artikel The first incidence of an alien soft coral of the family Xeniidae in the Caribbean, an invasion in eastern Venezuelan coral communities, gepubliceerd in Coral Reefs.
• Unomia stolonifera op DCNAnature.org.

Tekst: Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA)
Foto's: Juan P. Ruiz Allais, Unomia-project