Invasieve, uitheemse soorten in Caribisch Nederland

Invasieve uitheemse soorten zijn planten en dieren die door menselijke activiteit – opzettelijk of per ongeluk – zijn geïntroduceerd in een natuurlijke omgeving buiten hun oorspronkelijke verspreidingsgebied. De komst van invasieve soorten kan ernstige ecologische, economische en sociale gevolgen hebben voor hun nieuwe leefgebieden. Vanuit milieuoogpunt kunnen invasieve soorten bepalend zijn voor de lokale flora en fauna door op inheemse soorten te jagen, inheemse soorten te overtreffen in het verkrijgen van voedsel of andere hulpbronnen, ziekten te veroorzaken of over te dragen, en te voorkomen dat inheemse soorten zich voortplanten. Hierdoor kunnen ze ook negatieve economische gevolgen hebben voor landbouw, toerisme, visserij en industrie. Invasieve soorten kunnen bovendien nieuwe ziekteverwekkers met zich meebrengen die een maatschappelijke impact kunnen hebben door mensen ziek te maken, of tot uitbraken leiden die het reizen naar deze gebieden kunnen beïnvloeden. De meest recente voorbeelden zijn Chikungunya-, Zika- en West-Nijlvirussen, allemaal geïntroduceerd door exotische, invasieve muggen.

Veel wetenschappelijke studies hebben aangetoond dat invasieve, uitheemse soorten wereldwijd behoren tot de belangrijkste oorzaken van het verlies aan biodiversiteit en dat ecosystemen op eilanden hier bijzonder kwetsbaar in zijn. Dit komt door de kleine omvang van de eilanden met kleine plant- en dierpopulaties, unieke soorten, relatief grote grenzen die moeilijk te controleren zijn en een kleine menselijke populatie die niet over de nodige capaciteit en middelen beschikt. 

Nederlands Caribisch gebied

Een rapport van Wageningen University and Research schat dat er alleen al in Caribisch Nederland meer dan 210 invasieve uitheemse soorten zijn. Deze omvatten 27 geïntroduceerde mariene soorten, 65 geïntroduceerde terrestrische planten, 72 geïntroduceerde land- en zoetwaterdieren en 47 geïntroduceerde plagen en ziekten in de landbouw. De lijst wordt elk jaar langer. Sommige invasieve uitheemse soorten zijn een veelvoorkomend probleem voor alle zes de eilanden, waaronder ratten die lokale vogelpopulaties verwoesten, of koraalduivels, die zich snel verspreiden en veel lokale rifvissen consumeren. Hieronder vallen ook invasieve, wilde grazers, zoals geiten, die lokale vegetatie kunnen vernietigen en bijdragen aan woestijnvorming en verlies aan biodiversiteit. Daarnaast hebben veel eilanden hun eigen specifieke problematiek, zoals de boa constrictor op Aruba of de groene meerkat, een apensoort, op Sint Maarten. Sommige van deze invasieve soorten werden als huisdier naar de eilanden gebracht, maar werden in het wild vrijgelaten toen de eigenaar niet langer voor ze kon zorgen. 

Beheer van invasieve soorten

De introductie van invasieve soorten moet in de eerste plaats worden vermeden. Dit omvat het volgen van de lokale import- en exportwetten, effectieve grenscontroles en regelmatige controles. Verder is het van belang dat er een betere samenwerking komt tussen de parken en de Douane, bijvoorbeeld bij het trainen van douanebeambten in CITES en de opsporing van invasieve soorten. Zelfs de beste preventie kan echter niet alle invasieve soorten stoppen. Als een soort eenmaal is geïntroduceerd, kunnen de eilanden het probleem nog steeds onder controle krijgen door vroege ontdekking en snelle beoordeling en reactie. Helaas zijn de beheersmethoden voor het omgaan met invasieve soorten vaak niet optimaal. Er moeten beslissingen worden genomen over of volledige uitroeiing nodig is of dat toezicht houden en beperking van de verspreiding (mitigatie) de beste of enige optie is. Uitroeiing is een complexe taak en nooit de beheersmethode met de eerste voorkeur, maar soms is het de enige keuze. Niets doen zou een wreder lot zijn voor de eilanden, aangezien deze invasieve, uitheemse soorten snel een negatieve invloed kunnen hebben op de biodiversiteit, de menselijke gezondheid en / of de economie van de eilanden.

Meer informatie

• Zie voor meer informatie het volgende rapport van Wageningen University: Key elements towards a joint invasive alien species strategy for the Dutch Caribbean.
• Houd de natuurberichten van DCNA in de gaten voor de vervolgartikelen waarin we voor elk eiland dieper ingaan op deze problemen. 

DCNA

DCNA ondersteunt wetenschapscommunicatie en outreach in de Nederlands Caribische regio door natuurgerelateerde, wetenschappelijke informatie breder beschikbaar te maken via onder meer de Dutch Caribbean Biodiversity Database, DCNA's nieuwsplatform BioNews en via de pers. Dit artikel bevat de resultaten van verschillende wetenschappelijke onderzoeken, maar de onderzoeken zelf zijn geen DCNA-onderzoeken. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. DCNA is niet aansprakelijk voor de inhoud en de indirecte gevolgen die voortvloeien uit het publiceren van dit artikel.

Tekst: Dutch Caribbean Nature Alliance
Foto's: Diego Marquez; Marjolijn Lopes Cardozo; Rudy van Gelderen