Natuurlijke oplossingen op Bonaire voor een veiligere en gezondere leefomgeving
WWF NederlandExtreme regenval in november 2022 had dagenlang impact op de Bonairiaanse samenleving. Straten in Kralendijk stonden onder water en het afvoerwater vermengde zich met verontreinigende stoffen en rioolwater. Dit was schadelijk voor de koraalriffen rond het eiland. Het ziekenhuis was met uitzondering van noodgevallen twee dagen gesloten en scholen waren een dag dicht. WUR constateert dat er stroomopwaarts een gebrek is aan een (gezonde) bodem met absorptievermogen, wat leidt tot de afvloeiing van water. Het gebrek aan vegetatie en een goed waterbeheersysteem veroorzaakt hoge erosie en afvalwaterproblemen. Dit vergroot het risico op overstromingen van zand, modder en afvalwater in de zee, wat een negatief effect heeft op koraalriffen.
De vooruitzichten van de klimaatverandering – veranderende weerpatronen, overstromingen en zeespiegelstijging – onderstrepen de urgentie om te gaan werken aan de klimaatbestendigheid op Bonaire. Nature-based Solutions (NbS)-implementaties kunnen hierbij ondersteunen. NbS zijn initiatieven die gebieden op land en in zee, zoals graslanden, koraalriffen en mangroven, beschermen, herstellen en duurzaam beheren. Tegelijkertijd pakken ze maatschappelijke uitdagingen aan. Denk hierbij aan klimaatverandering, burgerrechten, economische ongelijkheid en overconsumptie van natuurlijke bronnen.
Bovenstroomse herbegroeiing, afname van rondlopende geiten, vergroening van kunuku’s en waterbeheer helpen de infiltratie te verbeteren en de afstroming te vertragen. Bovendien kan het opknappen van rooien (een soort greppels) en bufferzones de afvoer vertragen. Ruimte voor meer groen en effectief waterbeheer zorgt voor een veiligere en gezondere leefomgeving in het benedenstroomse stedelijk gebied in Kralendijk. Met enkele kleine veranderingen kunnen gebouwen ook klimaatbestendiger worden gemaakt. Het opvangen van water van daken verkleint bijvoorbeeld het overstromingsrisico en vormt een zoetwaterbuffer voor droge periodes. Een andere aanpassing is het uitfaseren van beerputten en septic tanks, en het invoeren van een goed afvalwatersysteem.
Dit verkennende onderzoek kan worden gezien als een voorbereiding op een meer diepgaande analyse van NbS-toepassingen op Bonaire. In een vervolgonderzoek moeten het hydrologische systeem en de bodemeigenschappen ter plaatse beter worden bestudeerd. WUR raadt aan om een transitieontwerpproces te implementeren waarbij verschillende belanghebbenden, beleidsmakers en lokale gemeenschappen betrokken zijn bij de implementatie van natuurlijke oplossingen. “De Nederlandse bodem- en watersector behoort tot de top van de wereld. Nederland is daarmee bij uitstek uitgerust om Caribisch Nederland klimaatbestendig te maken. Ik hoop dat deze studie van de WUR een aanzet is voor het Openbaar Lichaam Bonaire (OLB), de Nederlandse overheid en de Nederlandse watersector om het advies serieus te overwegen en de natuur leidend te laten zijn in het beheer van de openbare ruimte op Bonaire", aldus klimaatoplossingenexpert Merijn Hougee van WWF Nederland.
Een combinatie van politieke en financiële steun van de Nederlandse nationale overheid kan een startpunt zijn voor het OLB om aan meer natuurlijke oplossingen te werken. Een klimaatbestendig Bonaire kan worden gerealiseerd door veranderingen op meerdere gebieden, een beter begrip van de natuurlijke systemen van het eiland en het integreren van natuurlijke oplossingen in de visie van het eiland.
Meer informatie
Tekst: WWF Nederland
Foto's: Casper Douma