Het effect van kreekherstel op het mangrovebos van Lac Bay, Bonaire

Lac Bay

Wereldwijd bevorderen mangrovesystemen ecologische diversiteit, en zijn ze bovendien van economische waarde. Als een mangrovebos sterft, gaat deze waarde voor de wereld voor een groot deel verloren. Een voorbeeld hiervan is het mangrovebos van Lac Bay, Bonaire. In het gebied aan de noordkant van Lac Bay, ook wel bekend als Awa di Lodo, sterven mangrovebomen af. Als gevolg van niet-duurzame overbegrazing door vee op Bonaire is de bodembedekkende vegetatie verdwenen, waardoor wind, autoverkeer en regenwater sediment naar Awa di Lodo kunnen transporteren. Overtollig sediment in combinatie met groeiende mangrovewortels verstoppen de lagunes en kreken waardoor deze uiteindelijk dicht komen te zitten. Hierdoor wordt de hydrologische verbinding tussen de voor- en achterkant van het bos verminderd. Bovendien creëren hoge verdampingswaarden en een lage instroom van zoet water extreem zoute omstandigheden in Awa di Lodo. De Mangrove Maniacs proberen de mangrovekreken te openen zodat de getijdenuitwisseling (het volume water dat door het getij Awa di Lodo bereikt) toeneemt, en het zoutgehalte in het gebied daalt. Het is echter nog onduidelijk in hoeverre de bestaande kreken bijdragen aan de getijdenuitwisseling in Lac Bay en kreekherstel de getijdenuitwisseling in Lac Bay kunnen verbeteren.

Onderzoek

Begin 2022 heeft een groep onderzoekers van de Universiteit Twente de waterstanden en snelheden in het gebied gemeten en de topografische kenmerken van Lac Bay in kaart gebracht. Een van de doelen was een diepgaande data-analyse uit te voeren om inzicht te krijgen in de hydrodynamica van het mangrovesysteem. Er is gekeken naar hoe de vloedgolven het gebied binnenkomen, wat de relaties zijn tussen de waterstanden en watersnelheden en hoe de getijdenasymmetrie in elkaar zit. Vervolgens werd een numeriek model ontwikkeld om de invloed van kreken op de getijdenuitwisseling te kwantificeren en het effect van kreekherstel op de getijdenuitwisseling te onderzoeken. Om de getijwisseling te kwantificeren is de verblijftijd van het water in Awa di Lodo berekend. Dit is de tijd (in dagen) die nodig is voordat de getijwisseling het totale watervolume van Awa di Lodo volledig heeft vervangen.

Resultaten

Uit de verkregen data blijkt dat de dagelijkse vloedgolf een verwaarloosbare vertraging heeft in het open water van Lac Bay. In Awa di Lodo wordt het hoogwater gemiddeld meer dan vier uur later bereikt dan in de open baai. Tijdens springtij is het getijdeverschil in het open water groot genoeg om een ​​stijgende trend in het waterpeil in Awa di Lodo te creëren. Het waterpeil in Awa di Lodo daalt weer wanneer het getijverschil afneemt bij opeenvolgende doodtij. Stroomsnelheden in de kreken zijn vooral afhankelijk van het waterpeilverschil tussen het open water en Awa di Lodo. In de kreken worden zowel eb- als vloeddominante pieksnelheidsasymmetrieën waargenomen. De waargenomen vloeddominante asymmetrie in de getijdenduur in Awa di Lodo geeft aan dat de stroming tussen de mangrovebomen tijdens hoogwater verantwoordelijk is voor de snelle stijging van het waterpeil in Awa di Lodo. Tijdens eb zijn juist de kreken verantwoordelijk voor de uitstroom en de daling van het waterpeil in Awa di Lodo.

Het hydrodynamische model toonde aan dat kreken een significante invloed hebben op de getijdenuitwisseling van het open water in Lac Bay naar Awa di Lodo (onderstaande tabel). Een nieuwe kreekverbinding met Awa di Lodo, ​​bij voorkeur door verlenging van de kreek door het midden van het mangrovesysteem, blijkt het meest efficiënt te zijn om de getijdenuitwisseling te vergroten. Ook werd geconcludeerd dat de verbreding van de kreken, de verdieping van de kreken of de uitbreiding van het oostelijke krekenstelsel een beperkt effect op de getijdenuitwisseling zou hebben. Daarmee is aangetoond dat kreekherstel een effectieve maatregel is om de getijdenuitwisseling in het mangrovebos van Lac Bay te vergroten. 

Impact op de toekomst

De data-analyse en het ontwikkelde hydrodynamische model zullen belangrijke instrumenten zijn voor de Mangrove Maniacs om beslissingen te nemen over waar ze nieuwe kreken zullen openen en om de impact van hun werk te bestuderen. Door meer inzicht te krijgen in de hydrodynamica van Lac Bay zal het herstel van het mangrovebos effectiever worden en zal daarmee de ecologische waarde van het gebied toenemen.

Meer informatie

• Bezoek voor meer informatie de Dutch Caribbean Biodiversity Database.

Tekst en figuur: Rob van Zee
Foto's: Hans Smulders; Rob van Zee