Waterviolier vrolijkt sloten op
FLORONZee aan bloemen
Als ze er eenmaal zijn, zijn de rechtopstaande bloeistengels vol met witte tot bleeklila bloemen van Waterviolier (Hottonia palustris) niet te missen! De bloeistengels van deze waterplant kunnen enkele decimeters boven het wateroppervlak uitsteken en kunnen bij groten getale het landschap kleuren. Een bloeistengel van Waterviolier bestaat meerdere bloemkransen. Dat betekent dat er drie of meer bloemen groeien vanuit één punt op de stengel. De bloeitijd is nu op haar hoogtepunt, maar duurt in zijn geheel van half april tot eind juni. We kunnen er dus nog even van genieten!
Kamvormig blad
De rest van het jaar kan je Waterviolier goed herkennen aan de lichtgroen geveerde bladen met lijnvormige, platte bladslippen. In gewone mensentaal lijken de bladen op een kam die aan beide kanten lange tanden heeft. Juist ’s winters zijn ze extra goed te herkennen, omdat vrijwel alle andere waterplanten verdwenen zijn en wachten tot het voorjaar om weer te voorschijn te komen. Door de afwezigheid van andere planten kan Waterviolier zo vroeg beginnen met bloeien, de plant hoeft immers niet nog eerst te investeren in een bladgroei.
Zie je nu wel kamvormige bladen, maar geen bloemen? Misschien heb je een vederkruid gevonden. Probeer de plant eens te determineren met behulp van de Zoekkaart Waterplanten (pdf: 7,7 MB). Tipje van de sluier: Waterviolier heeft platte bladslippen en die van vederkruiden zijn rond.
Goede waterkwaliteit
Waterviolier groeit in zonnige tot licht beschaduwde, voedselarme en door kwelwater gevulde sloten, ondiepe plassen, beken, kleiputten en beekbegeleidende moerasbossen. Door de hoge kwaliteitseisen die de plant aan haar groeiplaats stelt, wordt zij gezien als indicator van goede waterkwaliteit en van de aanwezigheid van kwelwater. Zie je ergens Waterviolier staan? Dan weet je dat je met een schone sloot te maken hebt.
Je kunt Waterviolier vinden in bijna heel Nederland, maar ze gruwt van hoogtes boven de 100 meter boven NAP en van zilte en brakke situaties. Daarom ontbreekt ze op de Veluwe en in Zuid-Limburg en grote delen van Zeeland, Zuid- en Noord-Holland, Flevoland, Friesland en Groningen. Hoewel Waterviolier vooralsnog een algemene soort is in Nederland, laat zij een niet te missen achteruitgang zien van 25 tot 50 procent. Dit is te wijten aan verdroging, overbemesting en verzilting van groeiplaatsen. Door te voorkomen dat de kwaliteit van groeiplaatsen achteruitgaat, kunnen we de negatieve trend van Waterviolier stoppen. En als we samen extra zorg dragen voor een algeheel betere waterkwaliteit en helpen verstoorde watergangen te herstellen, kunnen zelfs nieuwe populaties Waterviolier ontstaan. Wat een fantastisch (voor)uitzicht!
Auteurs: Leonie Tijsma & Baudewijn Odé, FLORON
Foto's: Blikonderwater.nl (leadfoto: waterviolier onder en boven water, de grote bladeren zijn van breedbladig fonteinkruid); Willem Braam; Peter Meininger