Snoek weer toppredator nummer één

Met zijn torpedovormige lichaam en grote brede bek met scherpe tanden is de snoek een geduchte ‘toppredator’ die naast andere vissen ook amfibieën, jonge watervogels en zelfs ratten niet versmaadt. De snoek heeft daarmee een belangrijke positie in een gezond ecosysteem. De aanwezigheid van waterplanten is van essentieel belang voor de voortplanting en als schuilplaats voor de jongere snoeken om vanuit te jagen.

Eutrofiëring

De snoek kreeg het in de tweede helft van de 20^e eeuw moeilijk door de sterke watervervuiling als gevolg van de toenemende industrieën, intensivering van de landbouw en bevolkingsgroei. Veel afvalwater, ook dat van huishoudens, werd geloosd op het oppervlaktewater, waardoor de voedselrijkdom van het water sterk toenam. Door deze eutrofiëring raakte het aquatische ecosysteem verstoord. Algen en kroos kregen de overhand waardoor het water troebel werd en waterplanten verdwenen. Als zichtjager bleek het voor de snoek steeds moeilijker om prooien te bemachtigen en bij gebrek aan waterplanten nam het voortplantingssucces af. Zijn plek als toppredator werd op veel plaatsen overgenomen door de snoekbaars die juist goed in staat is om te jagen in troebel water. Dit werd mede veroorzaakt doordat deze van oorsprong uitheemse soort op grote schaal werd gekweekt en uitgezet ten behoeve van de beroeps- en sportvisserij.

Waterkwaliteit sterk verbeterd

Sinds het laatste kwart van de 20^e eeuw is er sterk ingezet op de waterkwaliteit, het succes daarvan werd vorige week gevierd in de Week van Ons Water. Er zijn steeds meer rioolwaterzuiveringsinstallaties gebouwd en er is wetgeving opgesteld waar bedrijven zich aan moeten houden. Onder impuls van de Kaderrichtlijn Water zijn in veel gebieden aanvullende maatregelen genomen zoals het verwijderen van voedselrijk slib en het natuurlijker maken van oevers. De waterkwaliteit is hierdoor sterk verbeterd, waardoor het water weer helder is en de waterplanten terugkeren. Zelfs in veel stadsgrachten, die vroeger open riolen waren, is het water nu schoon en komen weer waterplanten voor. Als gevolg hiervan heeft de snoek zich op veel plaatsen hersteld. Tot de jaren negentig werd de soort nog maar aangetroffen in 25% van de kilometerhokken waar visonderzoek gedaan is, tegenwoordig is dat weer ruim 40%. De lichtgevoelige snoekbaars is juist steeds minder algemeen aan het worden. De snoek staat daarmee symbool voor het opleven en gevarieerder worden van de leefgemeenschap onder water. Ook het vorig jaar gepubliceerde Living Planet Report en de Rode Lijst Vissen laten deze verbetering zien.

Tekst: Jan Kranenbarg & Martijn Schiphouwer, RAVON
Foto's: Blikonderwater.nl