Papegaaivissen: belangrijke koraalrifverzorgers

Papegaaivissen zijn belangrijk om koraalriffen te helpen herstellen en opnieuw te laten groeien, vooral nu er grote stressfactoren zijn zoals koraalverbleking en Stoney Coral Tissue Loss Disease (SCTLD). Verhoogde bescherming in het Caribisch gebied zal worden overwogen tijdens de volgende Conference of Parties for the Cartagena Convention (COP) die later dit jaar op Aruba plaatsvindt.

Koraalriffen vormen een waardevol leefgebied voor vissen en andere dieren. Mensen profiteren ook van de vele ecosysteemdiensten die koraalriffen bieden, waaronder kustbescherming, voedsel en inkomsten uit toerisme en visserij. Koraalriffen zijn zelfs een van de belangrijkste bronnen van inkomsten voor de Nederlands Caribische eilanden.

Belangrijke grazers

Herbivoren zoals papegaaivissen spelen een cruciale rol bij het behoud van gezonde koraalriffen. Ze helpen het delicate evenwicht binnen het rif in stand te houden door te grazen op (macro)algen. Dat zijn namelijk de belangrijkste concurrenten van koralen als het gaat om ruimte en licht. De gemiddelde papegaaivis besteedt tot negentig procent van zijn dag aan het schoonmaken van het rif. Deze vissoorten houden niet alleen de algen onder controle, maar deze herbivoren creëren ook nieuwe ruimte voor babykoralen om zich te hechten en te groeien.

Naast het verwijderen van macroalgen en het bevorderen van de vestiging en groei van koralen, hebben papegaaivissen nog een rol. Het zijn natuuurlijke eroders die sediment produceren door te eten van rotsen, kalkalgen en koralen (minder dan tien procent van hun voedsel). Hiermee helpen ze bij het recyclen van voedingsstoffen en het produceren van 'zand' voor (geërodeerde) kustgebieden.

Het rapport van het Global Coral Reef Monitoring Network 'Status and Trends of Caribbean Coral Reefs: 1970-2012" uit 2014 documenteerde kwantitatieve trends over de gezondheid van koraalriffen gedurende 43 jaar in het grotere Caribisch gebied. Het rapport wijst de overbevissing van herbivoren - met name papegaaivissen - aan als een van de belangrijkste oorzaken van de achteruitgang van koraalriffen in het Caribisch gebied.

Gevaren

Papegaaivissen gedijen het best in gezonde ecosystemen van koraalriffen. Daar worden deze vissen blootgesteld aan dezelfde bedreigingen als koralen. Denk hierbij aan de negatieve effecten van klimaatverandering, verzuring van de oceaan, vervuiling en ziektes zoals de Stoney Coral Tissue Loss Disease. Bovendien kan overbevissing lokale papegaaivispopulaties snel uitroeien. Studies tonen aan dat riffen gezonder zijn en een hoger herstelvermogen hebben op locaties waar papegaaivissen worden beschermd. Dit benadrukt het belang van papegaaivissen voor riffen om te kunnen herstellen van deze bedreiginen en terug te groeien.

Papegaaivissen beschermen

In de Nederlandse Cariben - op Aruba en Bonaire - zijn er lokale regels en voorschriften om alle papegaaivissen te beschermen. Op deze eilanden is het verboden ze te vangen, te doden, te verwonden of te verstoren. Gelukkig voor de andere eilanden in de (Nederlandse) Cariben heeft het Koninkrijk der Nederlanden, samen met de Republiek Frankrijk, formeel een voorstel ingediend om alle papegaaivissen op te nemen in bijlage III van het Specially Protected Areas and Wildlife (SPAW) Protocol. Dat is een regionale overeenkomst voor de bescherming en het duurzame gebruik van de kust- en mariene biodiversiteit in de grotere Caribische regio. Als het wordt goedgekeurd tijdens de volgende COP for the Cartagena Convention later dit jaar op Aruba, biedt deze maatregel een wettelijk kader voor de instandhouding van de papegaaivis om de populatie op een optimaal niveau in de wijdere Cariben te verzekeren en te behouden.

Meer informatie

Wilt u meer weten over de lokale papegaaivispopulaties? Bekijk de volgende gerelateerde artikelen:

• Fish poop: an underappreciated food source for coral reef fishes?
• Recovery of Orbicella annularis corals from parrotfish predation
• Parrotfish key to reef survival
• Het gezamenlijke voorstel van Nederland en Frankrijk om papegaaivissen beter te beschermen kun je hier downloaden (pdf: 1,8 MB) 

De Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA) ondersteunt wetenschapscommunicatie en outreach in de Nederlandse Caribische regio door natuurgerelateerde wetenschappelijke informatie breder beschikbaar te maken via onder meer de Dutch Caribbean Biodiversity Database, DCNA's nieuwsplatform BioNews en de pers. Dit artikel bevat de resultaten van verschillende wetenschappelijke onderzoeken, maar de onderzoeken zelf zijn geen DCNA-onderzoeken. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. DCNA is niet aansprakelijk voor de inhoud en de indirecte gevolgen die voortvloeien uit het publiceren van dit artikel.

Tekst: DCNA
Foto's: Marion Haarsma (leadfoto: Redband Parrotfish (Sparisoma aurofrenatum); Steph Wear