De klimaattop: wat leverde het op?

COP27 eindigde zondagochtend zonder de noodzakelijke vooruitgang in klimaatambities. Manuel Pulgar-Vidal, wereldwijd hoofd klimaat en energie bij WWF: "Het akkoord over verlies en schade is een positieve stap, maar het dreigt een 'fonds voor het einde van de wereld' te worden als de landen niet sneller handelen om de uitstoot te verminderen en de opwarming te beperken tot 1,5 °C.

Door geen overeenstemming te bereiken hebben de leiders de kans gemist om de geleidelijke afschaffing van fossiele brandstoffen te versnellen, waardoor we op weg blijven naar een klimaatcatastrofe. Zonder snelle en diepgaande emissiereducties zullen we de omvang van de verliezen en de schade niet kunnen beperken.”

Gebrek aan ambitie, financiering en geloofwaardigheid

De wereld kan zich niet nog een COP als deze veroorloven, die niet leidt tot meer ambitie, financiering en geloofwaardigheid. "Het is onaanvaardbaar dat de onderhandelaars er niet in zijn geslaagd een ambitieuzer akkoord te bereiken dan het akkoord dat vorig jaar in Glasgow is gesloten.

Toekomstige COP-voorzitters mogen deze kans niet voorbij laten gaan. De regeringen moeten nu hun inspanningen verdubbelen om de emissies te verminderen en de maatregelen te nemen die nodig zijn om de opwarming onder de 1,5 °C te houden. De klimaattop COP28 van volgend jaar moet de klimaattop van de geloofwaardigheid worden. En de landen moeten hun verbintenissen nakomen", voegt Manuel Pulgar-Vidal eraan toe.

Gastcontinent Afrika in frontlinie van klimaatcrisis

Alice Ruhweza, regionaal directeur van WWF voor Afrika, zei: "Deze conferentie had een 'Afrikaanse COP' moeten zijn, maar de behoeften en prioriteiten van het continent kwamen niet aan bod. Afrika staat in de frontlinie van de klimaatcrisis en is zeer kwetsbaar voor de gevolgen ervan.

We zien nu al vreselijke verliezen en schade in het hele continent. Wij verwelkomen de vooruitgang die is geboekt bij het opzetten van een fonds om landen te helpen herstellen van klimaatgerelateerde rampen, maar dit is niet genoeg als we geen verdere stappen ondernemen om te voorkomen dat de klimaatcrisis uit de hand loopt. We moeten ook verder gaan om ervoor te zorgen dat het fonds over voldoende middelen beschikt en afgestemd is op billijkheid en rechtvaardigheid. Daarnaast hadden we meer financiering en actie verwacht om de veerkracht van Afrika te vergroten, maar ook nu zijn de financiële toezeggingen voor aanpassing niet nagekomen.”

Onvoldoende ambitie voor veranderingen in het voedselsysteem

De onderhandelingen tijdens COP27 hebben te weinig ambitie opgeleverd om het landbouw- en voedselsysteem op de juiste wijze te veranderen. Een transformatie van de landbouw is absoluut noodzakelijk om ervoor te zorgen dat de voedselsystemen zich aanpassen aan en bestand zijn tegen de klimaatverandering.

Daarnaast zijn een verschuiving naar gezondere en duurzamere voeding en een radicale vermindering van voedselverlies en -verspilling ook cruciale klimaatoplossingen. Klimaatactie vereist een systematische en geïntegreerde aanpak van voedselgebruik. Het akkoord mist duidelijkheid over de noodzakelijke verandering waarbij voedselzekerheid en voeding voor iedereen toegankelijk moet zijn, zonder het welzijn van toekomstige generaties in gevaar te brengen door schadelijke economische, sociale en milieupraktijken.

De natuur als oplossing wordt erkend

Deze Klimaattop erkent – meer dan tijdens de vorige top – het belang van natuur en biodiversiteit als onderdeel van de klimaatoplossing. Dat is belangrijk. Want natuur is één van de beste manieren om klimaatverandering tegen te gaan. Zo nemen bossen, graslanden en oceanen CO₂ op, en beschermen mangroves en koraal onze kusten tegen extreem weer als natuurlijk golfbrekers.

De natuur heeft de afgelopen tien jaar 54 procent van de kooldioxide-uitstoot van de mensheid geabsorbeerd, zoals blijkt uit het WWF-rapport ‘Our Climate's Secret Ally: Uncovering the Nature Story in the IPCC's Sixth Assessment Report’, dat tijdens deze COP werd gepresenteerd. Meer natuur is beter voor het klimaat en voor onszelf.

Amazone op een kantelpunt

Ook was er tijdens deze top veel aandacht voor de bescherming en het behoud van bossen, zoals de Amazone, omdat zij veel CO₂ opnemen. Bij het Forest and Climate Leaders’ Partnership zijn inmiddels meer dan 140 landen aangesloten. Zij willen voor 2030 een einde maken aan het verlies van bossen. Volgens de FAO, de voedsel- en landbouworganisatie van de VN, is dat een vereiste om de opwarming tot 1,5 °C te beperken.

Vorig jaar, tijdens COP26, werd al gewaarschuwd dat het Amazonegebied een kantelpunt nadert als de ontbossing in hetzelfde tempo door blijft gaan. Tot op heden blijven de bedreigingen onverminderd: 18 procent van de bossen in het Amazonegebied is omgevormd tot bossen voor andere doeleinden en nog eens 17 procent is sterk aangetast.

Herstel niet meer mogelijk

Vanwege zijn ongelooflijke biologische culturele rijkdom en zijn wereldwijde belang als bondgenoot tegen klimaatverandering, is de Amazone van wereldwijd belang. De ontbossing en de aantasting van de bossen en rivieren leiden er echter toe dat het Amazonegebied op een punt komt waar geen herstel meer mogelijk is.

Dit kantelpunt wordt gevormd door het verlies aan vochtigheid als gevolg van de klimaatverandering en de ontbossing, waardoor een vicieuze cirkel ontstaat waarbij het Amazonegebied op grote schaal uitdroogt en verandert van een tropisch regenwoud in een droog bos of een gedegradeerde savanne.

Natuur als oplossing

Tijdens deze Klimaattop hebben wereldleiders een eerste stap gezet om de natuur in te zetten als oplossing. De volgende stap is de mondiale Biodiversiteitstop (CBD) begin december waarbij wereldleiders deze woorden om moeten zetten in concrete afspraken om werk te maken van natuurherstel. Dat is niet alleen nodig voor natuur, maar ook voor het klimaat en onze toekomst.

Meer informatie

• WWF-rapport Our Climate's Secret Ally: Uncovering the Nature Story in the IPCC's Sixth Assessment Report

Tekst: Wereld Natuur Fonds
Foto's: Global Warming Images, WWF; Brent Stirton, Getty Images; Ola Jennersten, WWF-Sweden; Days Edge Productions, WWF-US