Hoe stroomt het grondwater in beekdalnatuur?

In beekdalen komt bijzondere natuur voor, zoals blauwgrasland, kalkmoeras, trilvenen en alluviaal bos. Deze habitattypen ontstaan onder invloed van kwelwater dat door de bodem omhoog sijpelt. Dit water is voedselarm en bevat mineralen die ervoor zorgen dat de bodem niet verzuurt. Daarnaast is de grondwaterstand altijd hoog op plekken met kwel. Verschillende planten- en diersoorten zijn afhankelijk van deze omstandigheden. Door ontwatering en grondwaterwinning wordt de kwel in veel natuurgebieden steeds minder. Het gevolg is verdroging en verzuring van de bodem, waardoor de kenmerkende vegetatie verdwijnt, of sterk in kwaliteit achteruitgaat.

Veel onduidelijkheid over kwelstromen

Herstel van de kwelstromen is daarom vaak een belangrijke doelstelling bij de inrichting en het beheer van beekdalgebieden. Op dit moment is er echter nog veel te weinig bekend over de kwelstromen in natuurgebieden. Ze zijn bijna nooit echt gemeten. Er bestaan wel modellen om de kwel te berekenen, maar het is niet duidelijk in hoeverre die ook overeenkomen met de praktijk. Daarom is het voor beheerders lastig vast te stellen hoeveel kwel er nodig is om natuurdoelstellingen te behalen. Om dezelfde reden is het lastig te bepalen wat de effecten op kwel in natuurgebieden zijn van bestaande en nieuwe activiteiten, zoals de aanleg van drainagemiddelen en grondwateronttrekking voor beregening of drinkwaterwinning.

Onderzoek naar computermodellen en in het veld

Om meer duidelijkheid te creëren, is een meerjarig onderzoek gestart. De onderzoekers gaan het veld in om grondwaterstromen te meten en de uitkomsten te vergelijken met de computermodellen. Het onderzoek zal uitwijzen welke meetmethoden het beste werken en hoe de meetmodellen verbeterd kunnen worden. Inmiddels hebben de onderzoekers meetnetten ingericht in twee pilotgebieden: Binnenveld/De Hellen in Gelderland en Dommelbeemden in Noord-Brabant. Daar inventariseren en vergelijken ze verschillende methoden voor het meten van de kwelstroom. Ook bepalen ze welke kwelstromen belangrijk zijn voor de natuur in beekdalen en of de kwelstromen variëren in tijd en ruimte. Tegelijkertijd zijn de onderzoekers gestart met het maken van een computermodel van de waterhuishouding van beide voorbeeldgebieden.

Projectinfo

Het project is mogelijk gemaakt door financiële bijdragen van verschillende organisaties: OBN, Vitens, Brabant Water, provincie Gelderland, Waterschap Vallei en Veluwe. Het onderzoek wordt uitgevoerd door KWR Water Research Institute, Deltares en Universiteit Antwerpen. Geïnteresseerde organisaties kunnen aanhaken bij het project. Neem voor meer informatie contact op met Edu Dorland, +31 6 46916697.

Tekst: Kennisnetwerk OBN
Foto's: Camiel Aggenbach